UASHINGTON- Gjykata e Lartë e SHBA ka hedhur poshtë kërkesën e administratës së presidentit Donald Trump për të ngrirë miliarda dollarë fonde të USAID. Gjykata nuk i dha një afat kohor administratës së kur duhet të lirohen fonde, por vendosi se vemdimi për t’i ngrirë ishte i padrejtë. Sipas ligjit, Shtëpia e Bardhë ka mundësi të kundërshtojë çështjen në gjykatat më të ulëta.
Urdhri ishte i panënshkruar, me pesë vota pro dhe katër kundër, hodhën poshtë kërkesën e presidentit amerikan për të rrëzuar urdhrin e gjykatës së shkallës së parë. Ai u kundërshtua nga katër gjyqtarët konservatorë - Samuel Alito, Clarence Thomas, Neil Gorsuch dhe Brett Kavanaugh. Por, pesë gjyqtarët e tjerë përfshirë edhe kryegjykatësin John Roberts, Amy Coney Barrett, Elena Kagan, Sonia Sotomayor dhe Ketanji Broën Jackson ishin pro.
Vendimi i Gjykatës është i rëndësishëm për disa arsye. Së pari, sepse vjen nga organi më i lartë gjyqësor në SHBA. Së dyti, sepse kolegji përbëhet në shumicë nga gjyqtarë të emëruar nga vetë Trump. Mbetet për t’u parë nëse ky vendim krijon një precedent që mund të ndikojë vendimet e gjykatave të tjera ku janë paraqitur ankesa kundër shkurtimeve drastike të imponuara nga Shtëpia e Bardhë.
Çështja nisi nga padia e dy kontraktorëve të rëndësishëm të USAID, AIDS Vaçine Advocacy Coalition dhe Global Health Council: të dy iu drejtuan një gjykate për të kundërshtuar shkurtimin e fondeve nga administrata. Gjykatësi Amir Ali, i emëruar nga Biden, lëshoi një urdhër të përkohshëm për të rikthyer pagesat prej dy miliardë dollarësh në pritje të shqyrtimit të çështjes në themel. Administrata Trump e kishte cilësuar urdhrin e Ali-t si "jashtëzakonisht ndërhyrës dhe thellësisht i gabuar".
Veprimtaria e USAID ka qenë një nga objektivat e sulmeve të administratës Trump dhe nga Elon Musk që nga ditët e para të qeverisjes. Agjencia ishte cilësuar si një strofkë e "radikalëve të çmendur". Janë shkurtuar ose pezulluar programe ndihmash humanitare me vlerë miliarda dollarë në shumë shtete, përfshirë edhe Shqipërinë, të cilat përbënin "fuqinë e butë" të SHBA-së në ato rajone. Disa nga urdhrat e parë ekzekutivë të Trump-it kishin të bënin pikërisht me USAID: tabela me logon e agjencisë në selinë e saj në Uashington ishte hequr me urdhër të presidentit.
Shkurtimi i buxhetit të përgjithshëm që Shtëpia e Bardhë synon t'i imponojë USAID është 92%. Një zëdhënës i Departamentit të Shtetit ka deklaruar se "në përfundim të një procesi të udhëhequr nga drejtuesit e USAID duke përfshirë edhe transfertat e shqyrtuara personalisht nga Sekretari i Shtetit Marco Rubio, janë identifikuar gati 5.800 fonde me një vlerë prej 54 miliardë dollarësh për t'u bllokuar si pjesë e agjendës "US First".
Hetimet në Ballkanin Perëndimor
Disa ditë më parë një grup prokurorësh vizitoi rajonin për të hetuar përdorimin e fondeve të USAID. Në krye të hetuesve u caktua ish-prokurori federal Martin De Luca. Ai theksoi se ai dhe ekipi i tij tashmë janë duke hetuar operacionet e organizatës USAID dhe se paratë janë shpenzuar në mënyrë të ngjashme në pjesën tjetër të botës, gjë që ngre dyshime për korrupsion. De Luca ka nisur hetimin nga Sarajeva, ku rezulton se vetem në katër vitet e fundit janë shpenzuar me projektet e USAID-it me OJQ-të e ngritura nga fondacioni Soros rreth 402 milionë dollarë, prej të cilave 250 milionë nuk mund të përcaktohet se ku janë zhdukur.
Nuk dihet nëse hetimi do të shtrihet edhe në Shqipëri, por pjesë e "projekteve" të USAID ishte dhe vendi ynë. USAID ka sjellë 1.7 billion dollarë brenda harkut kohor të 4 viteve në rajonin e Ballkanit Perëndimor. Të dhënat e publikuar nga faqja "KosData", tregojnë se Kosova ka marrë më së shumti ndihma nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ndërsa vendet e fundit i zënë Shqipëria dhe Serbia.
Fondet e USAID në Ballkanin Perëndimor (2020-24)
Kosova: $537 million
Bosnja: $402 million
RMV: $290 million
Serbia: $209 million
Shqipëria: $189 million
Mali i Zi: $77 million
Totali: $1.7 billion
Ndërprerja e fondeve të USAID
Në ditën e tij të parë në detyrë më 20 janar, Presidenti Donald Trump vendosi një ngrirje 90-ditore të të gjithë ndihmave për vendet e tjera. Kjo nuk do të thotë që ndërprerja do të jetë e përherëshme. Përkundrazi! Për 90 ditë, të gjitha instancat do të kontrollojnë se ku dhe për çfarë jepen fondet; nëse janë në koherencë me parimet dhe vlerat amerikane, fondet do të vazhdojnë të lëvrohen. Edhe në Shqipëri erdhi një listë me të gjitha institucionet që do t'u ndërpritej burimi i të ardhuravre nga Amerika./ZËRI/ZËRI
