Bota priti përgjigjen e Iranit të dielën, pasi Presidenti Donald Trump tha se SHBA-të kishin "shkatërruar" centralet kryesore bërthamore të Teheranit, duke iu bashkuar Izraelit në veprimin më të madh ushtarak perëndimor kundër Republikës Islamike që nga revolucioni i saj i vitit 1979.
Me dëmet e dukshme nga hapësira pas bombave amerikane kundër bunkerëve prej 30,000 paundësh që u rrëzuan në malin mbi centralin bërthamor Fordow të Iranit, Teherani u zotua të mbrohej me çdo kusht. Ai qëlloi një tjetër breshëri raketash drejt Izraelit që plagosi dhjetëra njerëz dhe rrafshoi ndërtesat në Tel Aviv.
Por ndoshta në një përpjekje për të shmangur një luftë të plotë me superfuqinë amerikane, ai ende nuk i kishte zbatuar kërcënimet e tij kryesore për hakmarrje kundër vetë Shteteve të Bashkuara - qoftë duke synuar bazat amerikane ose duke u përpjekur të pengonte furnizimet globale me naftë.
Duke folur në Stamboll, Ministri i Jashtëm iranian Abbas Araqchi tha se Teherani do të shqyrtonte të gjitha përgjigjet e mundshme. Nuk do të kishte kthim në diplomaci derisa të hakmerrej, tha ai. "SHBA-të treguan se nuk kanë respekt për ligjin ndërkombëtar. Ata e kuptojnë vetëm gjuhën e kërcënimit dhe forcës", tha ai.
Trump, duke njoftuar sulmet në një fjalim televiziv, i quajti ato "një sukses spektakolar ushtarak".
"Objektet kryesore të pasurimit bërthamor të Iranit janë zhdukur plotësisht dhe plotësisht. Irani, ngacmuesi i Lindjes së Mesme, tani duhet të bëjë paqe. Nëse nuk e bëjnë, sulmet e ardhshme do të jenë shumë më të mëdha dhe shumë më të lehta", tha ai.
Megjithatë, administrata e tij theksoi se nuk ishte dhënë asnjë urdhër për ndonjë luftë më të gjerë për të përmbysur establishmentin klerikal shiit të linjës së ashpër që ka sunduar Iranin që nga viti 1979.
"Ky mision nuk ishte dhe nuk ka qenë për ndryshimin e regjimit", u tha Sekretari i Mbrojtjes Pete Hegseth gazetarëve në Pentagon. "Presidenti autorizoi një operacion preciz për të neutralizuar kërcënimet ndaj interesave tona kombëtare të paraqitura nga programi bërthamor iranian".
Zëvendëspresidenti i SHBA-së JD Vance tha se Uashingtoni nuk ishte në luftë me Iranin, por me programin e tij bërthamor, duke shtuar se kjo ishte shtyrë për një kohë shumë të gjatë për shkak të ndërhyrjes së SHBA-së.
Në një hap drejt asaj që shihet gjerësisht si kërcënimi më efektiv i Iranit për të dëmtuar Perëndimin, parlamenti i tij miratoi një masë për të mbyllur Ngushticën e Hormuzit, hyrjen në Gjirin Persik ku gati një e katërta e naftës së transportuar në të gjithë botën kalon nëpër ujëra të ngushta që Irani i ndan me Omanin dhe Emiratet e Bashkuara Arabe.
Press TV i Iranit tha se mbyllja e ngushticës do të kërkonte miratimin nga Këshilli i Lartë i Sigurisë Kombëtare, një organ i udhëhequr nga një i emëruar i Udhëheqësit Suprem Ajatollah Ali Khamenei.
Përpjekja për të bllokuar naftën e Gjirit duke mbyllur ngushticën mund të rriste çmimet globale të naftës, të prishte ekonominë botërore dhe të ftonte një konflikt pothuajse të sigurt me Flotën e Pestë masive të Marinës Amerikane, e cila është e bazuar në Gjirin Persik dhe e ngarkuar me mbajtjen e saj të hapur.
Sekretari i Shtetit i SHBA-së, Marco Rubio, në një intervistë të Fox News të dielën, e paralajmëroi Iranin të dielën kundër hakmarrjes për sulmet e SHBA-së, duke thënë se një veprim i tillë do të ishte "gabimi më i keq që kanë bërë ndonjëherë".
Rubio i tha veçmas emisionit "Face the Nation" të CBS se SHBA-të kanë "objektiva të tjerë që mund të godasin, por ne e arrijmë objektivin tonë". Më vonë ai shtoi: "Nuk ka operacione ushtarake të planifikuara tani për tani kundër Iranit, përveç nëse - përveç nëse ata bëjnë dredhi."
Këshilli i Sigurimit i OKB-së do të mblidhej më vonë të dielën, thanë diplomatët, me kërkesë të Iranit, i cili i kërkoi organit prej 15 anëtarësh "të adresonte këtë akt të hapur dhe të paligjshëm të agresionit (të SHBA-së), ta dënonte atë në termat më të forta të mundshme".
SHPËRTHYESIT E BUNKERËVE
Izraeli, i cili filloi luftën me një sulm të papritur ndaj Iranit më 13 qershor, ka thënë prej kohësh se qëllimi i tij ishte të shkatërronte programin bërthamor të Iranit. Por vetëm Shtetet e Bashkuara zotërojnë bombat masive prej 30,000 paundësh - dhe bombarduesit e mëdhenj B2 që i hedhin ato - të projektuara për të shkatërruar objektiva nëntokësore si plani i pasurimit të uraniumit të Iranit në Fordow, i ndërtuar nën një mal.
Imazhet satelitore të marra nga Reuters pas sulmit duket se tregojnë dëme si në malin mbi vendin e ngjarjes ashtu edhe në hyrjet aty pranë.
Mbikëqyrësi bërthamor i OKB-së, IAEA, tha se nuk ishte raportuar rritje në nivelet e rrezatimit jashtë vendit pas sulmeve të SHBA-së. Një burim i lartë iranian i Reuters tha se pjesa më e madhe e uraniumit të pasuruar në Fordow ishte zhvendosur diku tjetër para sulmit.
Ndërsa është e qartë se sulmet ajrore amerikane kishin goditur vendin e Fordow, ende nuk ishte e mundur të vlerësohej dëmi i shkaktuar nën tokë atje, tha për CNN Drejtori i Përgjithshëm i IAEA-s, Rafael Grossi.
Iranianët e kontaktuar nga Reuters përshkruan frikën e tyre nga perspektiva e një lufte të zgjeruar që përfshin Shtetet e Bashkuara.
"E ardhmja jonë është e errët. Nuk kemi ku të shkojmë - është si të jetojmë në një film horror", tha Bita, 36 vjeç, një mësuese nga qyteti qendror i Kashanit, para se linja telefonike të ndërpritej.
Pjesa më e madhe e Teheranit, një kryeqytet me 10 milionë banorë, është zbrazur, me banorët që ikin në fshat për t'i shpëtuar bombardimeve izraelite. Autoritetet iraniane thonë se mbi 400 njerëz janë vrarë që kur filluan sulmet e Izraelit, kryesisht civilë.
Irani është lënë pas dore. /Përktheu dhe përshtati: Zëri.al
