ZVICËR- Banka private zvicerane "Reyl Intesa Sanpaolo" krenohet me shtrirjen e saj globale dhe "kulturën e përgjegjshme". Me seli në një ndërtesë madhështore në një nga lagjet më ekskluzive të Gjenevës, Banka e përshkruan veten si një organizatë të përqendruar te klientët që ofron "zgjidhje që adresojnë nevojat gjithnjë e më komplekse të klientëve të saj". Por pas dyerve të mbyllura, banka është vënë nën vëzhgim nga rregullatorët mbi këtë listë klientësh, e cila përfshin fëmijët e autokratëve të Azisë Qendrore dhe figura të tjera që paraqesin rrezikun e pastrimit të parave.
Korrespondenca midis bankës dhe Autoritetit Zviceran të Mbikëqyrjes së Tregut Financiar (FINMA), marrë nga OCCRP dhe Le Monde, tregon se rregullatori financiar i Zvicrës ka hetuar Reyl për "dobësi në fushën e pastrimit të parave" dhe dështime në trajtimin e llogarive me rrezik të lartë.
Disa letra të detajuara nga FINMA drejtuar Reyl, së bashku me përgjigjet nga banka, zbulojnë se si një inspektim në terren i FINMA-s në verën e vitit 2023 zbuloi "një nivel shumë të lartë të oreksit për rrezikun e AML [pastrimit të parave], si dhe një pakujdesi në mënyrën se si keni kryer detyrat tuaja të kujdesit të duhur". Sipas një letre që i dërgoi bankës në janar 2024, FINMA përshkallëzoi hetimet e saj në divizionin e saj të zbatimit, i cili heton shkeljet e ligjit rregullator.
Për shkak se FINMA nuk mund të ngrejë akuza, ajo mund të paraqesë ankesa tek autoritetet kriminale zvicerane - dhe është e detyruar t'i njoftojë ato nëse zbulon mashtrime. Gjithashtu mund të revokohet edhe licenca bankare. Nuk ka asnjë provë që FINMA të ketë bërë një ankesë apo të ketë ndërmarrë veprime të tjera përmbarimore ndaj "Reyl". Autoriteti Zviceran i Mbikëqyrjes së Tregut Financiar u tha gazetarëve se nuk mund të komentonte për raste specifike.
Edhe "Reyl" gjithashtu nuk pranoi të komentonte për ndonjë rast specifik, por theksoi se janë të hapur që të bashkëpunojnë me autoritetet mbikëqyrëse. Banka tha gjithashtu se kishte paraqitur një ankesë pranë autoriteteve zvicerane lidhur me pyetjet e dërguara nga OCCRP dhe partnerët e saj raportues: Informacioni që keni dorëzuar është konfidencial, i nënshtrohet detyrimeve të sekretit bankar sipas ligjit zviceran. Banka, duke e konsideruar veten palë të dëmtuar për shkak të shkeljes së sekretit bankar, ka paraqitur një ankesë si kundër autoriteteve të panjohura, me urdhër të klientit të saj, si ndaj autoriteteve të panjohura.
Sektori bankar shumë sekret i Zvicrës mbrohet nga ligje drakoniane që i japin përparësi privatësisë së klientëve të bankave dhe i kufizojnë gazetarët të raportojnë për ta. Autoritetet kanë këmbëngulur se vendi ka rregulla të forta kundër pastrimit të parave që mund të kontrollojnë në mënyrë adekuate sektorin bankar. Por gjetjet e reja tregojnë se bankat e Zvicrës mbeten një destinacion i zgjedhur për klientelën ndërkombëtare, me disa me burime të paqarta të pasurisë.
Në korrespondencën e saj me bankën, FINMA ngriti pyetje mbi trajtimin e llogarive të Reyl që i përkisnin gjashtë klientëve me rrezik të lartë, duke përfshirë një ish-ministër rus, dhëndrin e Islam Karimov dhe një menaxher zviceran të aseteve që menaxhonte kompanitë për fëmijët e diktatorit azer, Ilham Aliyev. (Asnjë nga këta klientë nuk iu përgjigj kërkesave për koment.)
Rregullatori pyeti gjithashtu bankën për vajzën e ish-presidentit të Kazakistanit, e cila tani është nën hetim penal në Zvicër për burimin e dhjetëra miliona frangave që ajo mban në Reyl. (Avokati i saj i tha OCCRP-së se ajo ka bashkëpunuar gjithmonë me autoritetet për të deklaruar burimin e pasurisë së saj)
Një letër e shtatorit 2023, FINMA prezantoi gjetjet në selinë qendrore të bankës në Gjenevë dhe i përshkruante masat kundër pastrimit të parave si "të pakënaqshme". Letra paralajmëronte se Reyl mbeti në kategorinë e rrezikut "shumë të lartë" për sa i përket potencialit për pastrim parash. Inspektorët zbuluan se mijëra alarme ishin lënë të pakontrolluara nga stafi i bankës për dy ose më shumë muaj. Ata zbuluan gjithashtu se më shumë se 1,400 llogari nuk i ishin nënshtruar një rishikimi të llojit "njih klientin tuaj" për më shumë se pesë vjet.
Kishte gjithashtu “rreziqe të konfliktit të interesit” mbi rolin e François Reyl, drejtorit menaxhues të bankës në atë kohë, i cili inspektorët thanë se kishte menaxhuar drejtpërdrejt marrëdhëniet me klientët me vlerë më shumë se 1.2 miliardë franga (1.4 miliardë dollarë).
François Reyl dha dorëheqjen si drejtor menaxhues i Reyl në korrik 2024, por është ende një anëtar bordi dhe partner. Justyna Gudzowska, drejtore ekzekutive e "The Sentry", një OJQ me bazë në Uashington, DC që heton kleptokracinë, i tha OCCRP se një bankë duhet të sigurojë se ka kontrolle të forta nëse merr klientë të rrezikshëm.
Një sistem që mbron sekretin
Ekspozimet e bankave zvicerane "Credit Suisse", HSBC Suisse dhe UBS kanë zbuluar prova të pastrimit të parave në shkallë industriale dhe evazionit fiskal gjatë viteve, por pamje të tilla të aktivitetit bankar me rrezik të lartë në Zvicër mbeten të rralla për shkak të sekretit ekstrem që mbulon sektorin. Një ligj që daton në vitet 1930 nënkupton që punonjësit e bankës mund të burgosen në Zvicër për ndarjen e informacionit të klientit me palët e treta, edhe nëse duan të ekspozojnë keqbërjet. Që nga viti 2015, ligji zbatohet edhe për gazetarët, aktivistët dhe të tjerët.
Hetimi "Suisse Secrets", i koordinuar nga Süddeutsche Zeitung dhe OCCRP, zbuloi në vitin 2022 se dhjetëra individë të përfshirë në torturë, trafik droge, pastrim parash dhe korrupsion kishin bankuar me Credit Suisse. Por pak më shumë se dy muaj më vonë, ligjvënësit zviceranë votuan kundër një propozimi për të liruar dispozitat në Aktin Bankar që kriminalizon raportimin mbi të dhënat e ndjeshme bankare.
Në vitin 2022, OCCRP dhe partnerët hetuan se si gjigandi bankar zviceran Credit Suisse kishte kujdesur për kriminelët, diktatorët, zyrtarët e inteligjencës, partitë e sanksionuara dhe aktorët politikë me pasuri të madhe.
E themeluar në Gjenevë më shumë se gjysmë shekulli më parë nga bankieri Dominique Reyl, banka filloi si një biznes i menaxhimit të pasurisë përpara se të merrte një licencë bankare në vitin 2010, menjëherë pasi djali i financierit, François Reyl, mori detyrën si drejtor menaxhues. Në vitin 2013, media franceze raportoi se banka kishte ndihmuar një ish-ministër të qeverisë franceze të fshihte fondet e padeklaruara në Zvicër.
(François Reyl nuk iu përgjigj një kërkese për koment.)
Pikëpyetjet që ngrihen mbi klientelën e Reyl
Në kohën kur FINMA i kishte dërguar Reylit një përmbledhje të gjetjeve të saj në fund të shtatorit 2023, më shumë flamuj të kuq ishin shfaqur publikisht. Një grup gazetarësh investigativë, duke përfshirë OCCRP, kishte zbuluar në mesin e shtatorit se firma zvicerane e menaxhimit të aseteve Finaport, e cila i referonte klientët te Reyl, ofronte shërbime për disa klientë rusë me rrezik të lartë./ZËRI
