Bosnja ka pasur një rrugë të gjatë dhe dredha-dredha drejt anëtarësimit eventual në Bashkimin Evropian, pas vitesh që e ka parë bllokun si të nxehtë e të ftohtë për këtë çështje, por durimi i saj mund të shpërblehet ndërsa bisedimet e pranimit më në fund afrohen. Ashtu si vendet e tjera të Ballkanit, Bosnja ka kaluar një valë shprese për vite, nëse jo dekada. Vendi u bë një kandidat zyrtar për anëtarësim në dhjetor 2022, pasi kishte nisur një seri reformash të mëdha për të pozicionuar veten për hyrjen në bllokun politik prej 27 anëtarësh.
"Ne kemi hapur derën kryesore të BE-së dhe nuk ka kthim prapa," tha të martën Nermin Nikshiç, kryeministër i entitetit boshnjak-kroat të vendit, kur Komisioni Evropian rekomandoi zyrtarisht hapjen e negociatave të pranimit.
Por ka të ngjarë të vijë më shumë ujë për Bosnjën dhe fqinjët e saj.
"Negociatat përfshijnë BE-në duke thënë 'ju duhet ta bëni këtë, miratoni këtë ligj'. Dhe çdo ditë që kalon pa punuar vendet tona për çështjet evropiane, ato mbeten prapa," tha Aleksandra Tomanic, drejtoreshë ekzekutive e Fondit Evropian për Ballkani.
“Ka një mori kriteresh politike, institucionale, ekonomike”, tha ajo.
“Ka shumë sfida, prandaj do të jetë një rrugë shumë e gjatë”.
Mali i Zi, anëtarësimi i të cilit ka qenë zyrtarisht në diskutim që nga viti 2012, si dhe Serbia, në rastin e tyre që nga viti 2014, e dinë shumë mirë se këto gjëra kërkojnë kohë.
Shqipërisë, deri tani vendi më pro-BE i rajonit, iu deshën 13 vjet për të siguruar statusin e kandidatit, me hapjen e negociatave që erdhi në korrik 2022, gjashtë muaj pas pushtimit rus të Ukrainës.
"Kemi parë kohët e fundit që Bashkimi Evropian është shumë më i vetëdijshëm, me vepra, jo vetëm me fjalë, për rëndësinë strategjike që ka Ballkani Perëndimor për të. Është e trishtueshme që iu desh Vladimir Putin që kjo të ndodhte," tha kryeministri shqiptar Edi Rama, disa muaj më parë në Bruksel.
Për ministrin e jashtëm të Shqipërisë, Igli Hasani, "procesi po zvarritet dhe BE-ja ka hezituar aq shpesh sa njerëzit janë lodhur prej tij", duke çuar në "një dështim në mbështetje për procesin e integrimit dhe një rënie të besimit në BE”.
"Kjo, sigurisht, ka krijuar një hapje ndaj ndikimeve armiqësore, para së gjithash ndaj Rusisë," tha Hasani në një konferencë në Budapest të mërkurën.
Tomanic tha se Ballkani u bë "një shesh lojërash gjeopolitike disa vite më parë", jo vetëm për BE-në, por edhe për Turqinë, Shtetet e Bashkuara dhe fuqitë e tjera globale. Serbia, për shembull, nënshkroi në tetor një marrëveshje të tregtisë së lirë me Kinën, e cila është bërë partneri i saj i dytë tregtar më i madh.
Për t'iu kundërvënë këtyre ndikimeve, BE së fundi vendosi gjashtë miliardë euro (6.5 miliardë dollarë) në tryezë në formën e një plani rritjeje për Ballkanin Perëndimor për të nxitur rritjen ekonomike dhe për të përshpejtuar konvergjencën socio-ekonomike me bllokun.
"Komisioni dëshiron të ecë shpejt pasi është e rëndësishme të japim një shenjë të vullnetit tonë për të ecur përpara me Ballkanin," i tha AFP Emanuele Giaufret, ambasadore e BE në Serbi.
Plani i rritjes përbëhet nga katër shtylla, integrimi i zgjeruar në tregun e vetëm, integrimi ekonomik në Ballkanin Perëndimor nëpërmjet Tregut të Përbashkët Rajonal, përshpejtimi i reformave themelore dhe forcimi i ndihmës financiare për të mbështetur ato reforma.
Por "pagesat do t'i nënshtrohen kushteve strikte për zbatimin e reformave", kanë paralajmëruar ambasadorët e BE-së, si dhe "përafrimi i partnerëve me politikën e përbashkët të jashtme dhe të sigurisë".
Kjo mund të shihet si këmbëngulje për lirimin e lidhjeve ballkanike me Rusinë. Serbia, kryesisht e varur nga Moska për importet e gazit, ka refuzuar veçanërisht të zbatojë sanksione kundër aleatit të saj tradicional që kur Rusia pushtoi Ukrainën.
"Nga pikëpamja ekonomike, ka interesa ruse në sektorin e energjisë, edhe nëse ne kemi hapur një alternativë nëpërmjet ndërlidhjes me Bullgarinë, të financuar nga fondet evropiane," tha Giaufret.
Muajin e kaluar, presidenti serb Aleksandër Vuçiç, një populist i njohur për përleshjet kundër Brukselit, si dhe takimet e rregullta me ambasadorin e Rusisë, u kujdes të bënte thirrje për një integrim më të madh me BE-në.
“Përsërita përkushtimin e Serbisë për të vazhduar procesin e reformave dhe integrimit evropian”, ka shkruar Vuçiq në Instagram.
"Ne kemi diskutuar gjithashtu planin e rritjes së BE-së për Ballkanin Perëndimor, i cili duhet të forcojë dhe t'i afrojë ekonomitë dhe shoqëritë tona," shtoi ai.
Megjithatë, sondazhet e fundit të opinionit sugjerojnë se vetëm 32 përqind e serbëve i besojnë BE-së, një shifër që rritet në 77 përqind në Shqipëri. Shifra është 57 për qind për Bosnjën dhe 54 për Malin e Zi./ZËRI
