SPANJË- Studimi i parë për të zbuluar efektin e ndotjes së ajrit që në fetus deri në adoleshencës tregoi ndryshime në mikrostrukturën e lëndës së bardhë të trurit, e cila është thelbësore për komunikimin mes dy pjesëve të trurit. Ndotja e ajrit po "helmon" jetën e miliarda njerëzve në planet, nuk është rastësi që Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) e njeh këtë problem, së bashku me ndryshimin e klimës, si kërcënimin më të madh për shëndetin publik në shekullin e XXI.
Vlerësohet se vetëm në vitin 2021, ekspozimi ndaj ndotjes së ajrit shkaktoi rreth 8 milionë vdekje në mbarë botën nga të cilat 700,000 ishin fëmijë nën moshën 5 vjeç. Një studim i ri nga ekspertët e Institutit të Barcelonës për Shëndetin Global (ISGlobal) i publikuar në revistën shkencore "Environmental Research" tregon se ndotja e ajrit "ndikon" në trurin e fëmijëve.
Ndryshimet që vazhdojnë gjatë gjithë adoleshencës
Konkretisht, në bazë të studimit, ekspozimi ndaj disa ndotësve atmosferikë si mikrogrimcat e pezulluara, të cilat konsiderohen ndotësit më të rrezikshëm pasi për shkak të diametrit shumë të vogël depërtojnë thellë në mushkëri, por edhe oksidet e azotit (NOx) që në fetus. E gjithë jeta por edhe fëmijëria shoqërohet me ndryshime në strukturën e lëndës së bardhë të trurit, ndryshime në fakt disa prej të cilave “vazhdojnë” gjatë gjithë adoleshencës. Autorët e studimit theksojnë se gjetjet e reja nxjerrin në pah nevojën për marrjen e masave të rrepta kundër ndotjes së ajrit në mënyrë që të mbrohet shëndeti i të gjithë popullsisë, veçanërisht grave shtatzëna dhe fëmijëve.
Roli jetësor i lëndës së bardhë
Lënda e bardhë e trurit është rrjeti i fibrave nervore që shtrihet nën shtresën e jashtme të lëndës gri. I referohet aksoneve që lidhin neuronet me njëri-tjetrin dhe lejojnë komunikimin midis zonave të ndryshme të trurit. Për një kohë të gjatë është konsideruar si i një rëndësie dytësore për lëndën gri, megjithatë tani është treguar se luan një rol po aq të rëndësishëm në funksionin e trurit pasi është i përfshirë drejtpërdrejt në të mësuarit dhe funksionimin e duhur të trurit.
Kufizimet e studimeve ekzistuese
Gjithnjë e më shumë provat kërkimore tregojnë se ndotja e ajrit ndikon në zhvillimin nervor të fëmijëve. Studimet e fundit të bazuara në teknikat e imazhit kanë ekzaminuar efektin e ndotësve të ajrit në lëndën e bardhë të trurit, pa të cilën nuk ka komunikim të duhur midis rajoneve të trurit. Megjithatë, studimet e deritanishme kanë pasur kufizime pasi nuk i ndoqën pjesëmarrësit gjatë gjithë fëmijërisë së tyre.
Studimi i ri afatgjatë
"Ne i ndoqëm pjesëmarrësit gjatë gjithë fëmijërisë dhe përfshimë dy teste neuroimazhi për secilin fëmijë, të cilat hedhin dritë të re nëse efekti i ndotjes së ajrit në lëndën e bardhë vazhdon, zvogëlohet apo rritet,"-tha studiuesja e ISGlobal, Monika Guxens.
Ekspozimi i vlerësuar ndaj 14 ndotësve të ndryshëm të ajrit
Konkretisht, studiuesit përfshinë në studimin e tyre më shumë se 4000 fëmijë që u ndoqën që nga lindja si pjesë e Studimit të Gjeneratës Z në Roterdam. Ata vlerësuan sasinë e ekspozimit ndaj 14 ndotësve të ndryshëm të ajrit gjatë jetës së fetusit dhe fëmijërisë, bazuar në vendin ku jetonte secila familje. 1314 fëmijët përdorën të dhëna nga dy skanime të trurit, një i marrë në moshën 10 vjeç dhe një i dytë rreth moshës 14 vjeç për të parë nëse kishte ndryshime në mikrostrukturën e lëndës së bardhë të trurit.
Efekte që zvogëlohen me kalimin e kohës
Studimi tregoi gjithashtu se disa ndotës ishin të lidhur me ndryshimet në një indeks tjetër të lëndës së bardhë të quajtur difuziviteti mesatar (MD), ky indeks pasqyron koherencën e lëndës së bardhë dhe tenton të ulet ndërsa truri maturohet. Ekspozimi më i madh ndaj ndotësve si "PM2.5" gjatë shtatzënisë u duk se fillimisht ishte i lidhur me MD më të lartë, por indeksi ra me shpejtësi ndërsa fëmijët rriteshin. Ky fakt zbuloi që disa nga efektet e ndotjes së ajrit në trurin e fëmijëve pakësohen me kalimin e kohës./ZËRI
