Irani sulmon Izraelin, Tel Avivi u godit me raketa/ Khamenei fshihet në një bunker

Spikerja e lajmeve

IRAN-Izraeli ka sulmuar televizioni shtetëror të Iranit gjatë një transmetimi live. Në pamjet e publikuara në rrjet, duket që gjatë transmetimit live, teksa spikerja jepte lajmet godina ku ndodhet televizioni duket se është tronditur nga një sulm. Spikerja largohet menjëherë ndërsa studioja e lajmeve mbulohet nga tymi.

Gazeta shtetërore e Iranit, Hamshahri, thotë se disa punonjës të transmetuesit shtetëror janë vrarë në sulmet ajrore izraelite që shënjestruan kanalin e lajmeve IRIB.

FOTO ILUSTRUESE

IZRAEL-Çmimet e naftës ranë me më shumë se 2 dollarë për fuçi pas raportimeve se Irani po kërkon t'i japë fund armiqësive me Izraelin, duke rritur mundësinë e një armëpushimi dhe duke lehtësuar frikën për një ndërprerje të furnizimeve me naftë të papërpunuar nga rajoni.

Kriza në rritje midis Izraelit dhe Iranit ka shkaktuar tashmë rritjen më të madhe ditore të çmimit të naftës në tre vitet e fundit, dhe pyetja për shumë njerëz është se sa më lart mund të ngjiten tregjet e naftës.

Çmimi i naftës së papërpunuar Brent u rrit me rreth 10 dollarë për fuçi që nga fillimi i qershorit, duke arritur në një nivel rekord prej 78 dollarësh për fuçi të premten, mes shqetësimeve në rritje se konflikti mund të shkatërrojë eksportet e naftës së Iranit ose të ulë fluksin e naftës së papërpunuar nga rajoni i gjerë i Lindjes së Mesme në tregun global.

Për momentin, çmimet e naftës janë ulur nën 75 dollarë për fuçi dhe mbeten shumë poshtë nivelit maksimal prej 115 dollarësh për fuçi pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia.

Ekspertët theksojnë se ndërhyrja e SHBA-ve dhe ruajtja e hapur e Hormuzit mund të ndihmojnë në frenimin e çmimeve. Ndërkohë, Mbretëria e Bashkuar dhe vendet europiane mund të përballen me rritje të çmimeve të karburanteve dhe faturave të energjisë në muajt e ardhshëm.

Çfarë është Ngushtica e Hormuzit dhe pse ka rëndësi?

Reagimi i heshtur i tregut fsheh fokusin e tij intensiv në Ngushticën e Hormuzit. Rruga ujore 21 milje e gjerë që ndodhet në jug të Iranit është një pikë e ngushtë për furnizimet botërore me lëndë djegëse fosile, përmes së cilës rrjedhin 20% e furnizimeve globale me naftë dhe 20% e gazit natyror të lëngshëm (LNG).

Irani prodhoi rreth 3.4 milionë fuçi naftë në ditë në maj dhe eksportoi rreth 1.7 milionë fuçi në ditë, ose 1.6% të kërkesës globale për naftë. Frika se ngushtica mund të mbyllet për shkak të tensioneve rajonale është e mirëpërcaktuar brenda industrisë globale të energjisë. Irani ka kërcënuar ta mbyllë ngushticën në shenjë hakmarrjeje në të kaluarën, kështu që megjithëse ky mbetet një skenar i pamundur, ai është një fokus kyç për tregtarët e tregut të naftës.

foto ilustruese

IRAN-Irani ka sinjalizuar urgjentisht se kërkon t’i japë fund armiqësive dhe të rifillojë bisedimet mbi programet e tij bërthamore, duke u dërguar mesazhe Izraelit dhe Shteteve të Bashkuara nëpërmjet ndërmjetësve arabë, raporton Wall Street Journal.

Sipas gazetës amerikane Irani u ka bërë me dije zyrtarëve arabë se do të ishte i gatshëm të kthehej në tryezën e bisedimeve me kusht që SHBA të mos i bashkohet ofensivës izraelite. Ndërkohë, Izraelit i është përcjellë mesazhi se është në interes të të dyja palëve që dhuna të frenohet.

Megjithatë, sipas WSJ, Izraeli – i cili kontrollon aktualisht hapësirën ajrore mbi Teheran dhe përballet me kundërsulme iraniane që shkaktojnë dëme të vogla – ka pak arsye për të ndalur ofensivën. Efekti i sulmeve izraelite mbi objektet bërthamore iraniane ka qenë i kufizuar. Teherani duket se po llogarit që Izraeli nuk mund të përballojë një luftë të zgjatur dhe rraskapitëse, dhe se në fund do të detyrohet të kërkojë një zgjidhje diplomatike./ZËRI

Foto ilustruese

TEHERAN- Sulmet gjithëpërfshirëse të Izraelit ndaj Iranit, të parat me një intensitet dhe sukses të tillë në historinë e gjatë të rivalitetit dhe urrejtjes së pashuar midis dy vendeve, sjellin në pah një tjetër front lufte - të tretin me radhë pas Gazës dhe Libanit - në Lindjen e Mesme. Tel Avivi dhe Benjamin Netanyahu nuk u fshehën për asnjë moment se objektivi ishte Irani. Me një veprim simbolik - të premten edhe pse një ditë lutjeje për myslimanët - goditi duke lëshuar qindra avionë luftarakë nga bazat e tyre me një saktësi që nuk tregon planifikim ushtarak të thjeshtë, por një operacion që tejkalon në organizim edhe sulmet me dronë në Liban kundër anëtarëve të Hezbollahut.

Roli kyç i Mossadit dhe Iranit të fjetur

Izraeli, duke publikuar pamje specifike disa orë pas sulmeve të para në tokën iraniane, e bëri absolutisht të qartë dhe nuk i la asgjë imagjinatës në lidhje me mënyrën se si veproi. Tel Avivi njoftoi median se ky operacion kërkoi shumë muaj organizimi, pasi nuk kishte një qëllim të vetëm, por shumë faza të ndryshme.

Si i zunë në gjumë izraelitët mullahët e Teheranit - Roli i Mossadit

Zyrtarët e inteligjencës izraelite duket se e kanë organizuar këtë operacion kompleks për disa muaj, madje dhe me bashkëpunim të brendshëm. Izraeli, pavarësisht masave nga regjimi teokratik, jo vetëm që arriti ta godiste përsëri Iranin, por këtë herë goditi objektiva ushtarake, qendrat e programit bërthamor të Teheranit dhe vrau një numër shkencëtarësh kyç për zhvillimin e një arme bërthamore. Në më pak se 11 orë, Tel Avivi arriti të bënte një sulm në zemër të labirintit të Iranit dhe të arrinte diçka që askush nuk e kishte provuar ose arritur më parë.

Ku goditën avionët luftarakë izraelitë?

Në Teheran

Në Natanz, ku ndodhën shpërthime në uzinën kryesore të pasurimit të uraniumit.

Në Tabriz, ku u raportuan shpërthime pranë një qendre kërkimore bërthamore dhe dy bazave ushtarake.

Në Isfahan, në jug të Teheranit.

Në Arak, në jugperëndim të Teheranit.

Në Kermanshah, në perëndim të Teheranit, ku u godit një depo nëntokësore e raketave balistike, pranë kufirit me Irakun.

Natanz

Rreth 225 kilometra në jug të Teheranit, Natanz konsiderohet qendra kryesore e pasurimit të uraniumit në Iran dhe ishte një nga objektivat kryesore të sulmeve izraelite. Dëmi duket të jetë i rëndë. Objekti është pjesërisht nëntokësor dhe është përforcuar së fundmi. Ai strehon një gamë të gjerë centrifugash të përparuara, duke përfshirë modelet më moderne, të përdorura për të prodhuar uranium shumë të pasur. Sipas Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike (IAEA) , pothuajse 14,000 centrifuga veprojnë, ndërsa mijëra të tjera janë të instaluara, por joaktive. Rafael Grossi, kreu i Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike (IAEA), konfirmoi të premten e kaluar se Natanz u godit, por tha se deri më tani nuk është zbuluar asnjë rrjedhje rrezatimi. Ai dënoi çdo sulm ndaj objekteve bërthamore, siç kishte bërë në rastin e Ukrainës, duke i përshkruar ato si jashtëzakonisht të rrezikshme.

Fordow, objekti bërthamor më i mbrojtur i Iranit, ndodhet pranë qytetit të shenjtë të Qom, thellë në një mal - rreth 800 metra i thellë - për ta mbrojtur atë nga sulmet ajrore. Nuk ka prova që Izraeli është përpjekur ta godasë. Për ta bërë këtë do të duhej përdorimi i përsëritur i "shkatërruesve të bunkerëve", diçka që shumica e analistëve e besojnë të pamundur pa mbështetjen e drejtpërdrejtë të SHBA-së. Fordow operoi fshehurazi derisa u ekspozua në vitin 2009. Aty strehohen centrifugat më të përparuara të Iranit, kritike për prodhimin e uraniumit të pasuruar deri në 60%. Është vlerësuar se objekti përmban afërsisht 3,000 centrifuga, shumica e të cilave janë të teknologjisë së fundit.

Parchin është një kompleks ushtarak në juglindje të Teheranit, ku Irani ka kryer teste të eksplozivëve me rendiment të lartë që mund të shërbejnë si detonatorë për kokat bërthamore. Shumë ekspertë besojnë se Irani e ka përdorur më parë vendin për aktivitete që lidhen me shndërrimin e uraniumit. Irani ka mohuar çdo aktivitet të tillë, por gjithashtu ka refuzuar qasjen e kërkuar në mënyrë të përsëritur nga IAEA.

Bushehr është i vetmi termocentral bërthamor në funksionak i Iranit. Ai ndodhet në bregdetin e Gjirit Persik dhe përdor karburant rus.

Humbja më e madhe e Teheranit

Hossein Salami, kreu i Gardës Revolucionare famëkeqe, u vra. Salami ishte ndoshta njeriu më i rëndësishëm dhe më i fuqishëm në Iran pas udhëheqësit fetar të vendit. Ai u ekzekutua edhe pse mori masa jashtëzakonisht të rrepta sigurie. Hossein Salami ishte i njohur për qëndrimin e tij të ashpër kundër Izraelit dhe Shteteve të Bashkuara. Që nga vitet 2000, ai kishte qenë shënjestër e sanksioneve nga Këshilli i Sigurimit i OKB-së dhe qeveria e SHBA-së. Këshilli i Sigurimit ishte i pari që vendosi sanksione ndaj tij në dhjetor 2006 për përfshirjen e tij në programin e raketave balistike të Iranit. Qeveria amerikane ndoqi shembullin e OKB-së, duke vendosur sanksione në tetor 2007. Bashkimi Evropian në prill 2021 vendosi gjithashtu sanksione ndaj Salamit, së bashku me shtatë zyrtarë të tjerë iranianë. Në prill dhe tetor 2024, kur Irani nisi për herë të parë një sulm ndaj Izraelit duke lëshuar mbi 300 dronë dhe raketa, Salami ishte njeriu që planifikoi dhe zbatoi çdo detaj.

Çfarë është Garda Revolucionare?

Korpusi i Gardës Revolucionare Islamike (IRGC) u themelua 40 vjet më parë nga udhëheqësi suprem i Iranit për të mbrojtur regjimin islamik dhe si një kundërpeshë ndaj forcave të armatosura tradicionale, të cilat regjimi i konsideronte të pabesueshme. Me më shumë se 190,000 anëtarë aktivë dhe forcat e veta tokësore, detare dhe ajrore, Garda është një nga strukturat politiko-ushtarake më të fuqishme dhe në të njëjtën kohë, më të errëta të Iranit. Ndryshe nga ushtria, e cila ka për qëllim të mbrojë integritetin territorial të vendit, Garda ka për detyrë të mbrojë vetë regjimin. Duke raportuar drejtpërdrejt te udhëheqësi suprem, ato nuk i nënshtrohen asnjë kontrolli nga institucionet e tjera shtetërore. Ato kontrollojnë armët strategjike të Iranit dhe forcën paramilitare Basij, e cila është përdorur vazhdimisht për të shtypur protestat e brendshme.

Garda gjithashtu menaxhon rreth një të tretën e ekonomisë iraniane përmes degëve dhe organizatave dhe numëron miliarda dollarë në kontrata ndërtimi dhe infrastrukture. Në rajon, ato ushtrojnë ndikim duke ofruar fonde, armë, ekspertizë, trajnime dhe mbështetje strategjike për regjimet miqësore dhe grupet e armatosura.

Regjimi që po "anohet" në mënyrë të rrezikshme

Sulmet e Izraelit, përtej ndikimit të tyre thelbësor, synojnë të sjellin rrëzimin e regjimit iranian. Nuk është rastësi që dy herë gjatë vitit të kaluar, kryeministri izraelit, duke iu drejtuar popullit të Iranit në anglisht duke i bërë thirrje për kryengritje. Tel Avivi synon shpërbërjen e plotë të sistemit në Iran. Nuk është ekzagjerim të pretendosh se po përpiqet të jetë faktori X në rrëzimin e Ajatollahëve, duke marrë si shembull rrëzimin e Bashar al-Assadit në fund të vitit të kaluar.

Megjithatë, që Netanyahu dhe Izraeli të kenë sukses, superioriteti i tyre ushtarak dhe i spiunazhit ndaj Teheranit nuk është i mjaftueshëm, por kërkohet edhe pjesëmarrja masive popullore që do të çojë në përmbysjen e një regjimi që ka ekzistuar për më shumë se 45 vjet.

Ç'ndodh nëse Ngushtica e Hormuzit mbyllet?

Një kundërsulm i mundshëm iranian që synon të ushtrojë presion të përgjithshëm global mund të ketë pasoja të menjëhershme dhe të gjera ekonomike si në nivel lokal ashtu edhe në atë global. Parametri kryesor i këtyre pasojave lidhet me sigurinë energjetike dhe luhatjet e çmimit të naftës. Irani, megjithëse është nën sanksione të ashpra ndërkombëtare, mbetet një lojtar i rëndësishëm në hartën globale të energjisë, kryesisht për shkak të vendndodhjes së tij gjeografike në Gjirin Persik dhe aftësisë së tij për të kontrolluar aksesin në Ngushticën e Hormuzit, pasi afërsisht 20% e trafikut detar të naftës në botë kalon nëpër këtë pikë strategjike. Në rast të një kundërsulmi, Irani mund të kërcënojë ose kufizojë kalimin, duke shkaktuar një rritje të ndjeshme të çmimeve të naftës dhe duke krijuar presione me anë të inflacionit në nivel ndërkombëtar.

Në të njëjtën kohë, një veprim i tillë do të ushtronte presion përtej Perëndimit dhe mbi aleatët - ose më saktë mbi klientët kryesorë të energjisë të Teheranit - dhe në veçanti mbi Kinën, e cila, pavarësisht qëndrimit të saj, mbetet nën presion edhe nga tarifat amerikane dhe lufta ekonomike që Donald Trump shpalli kundër Pekinit prillin e kaluar. Çmimet e aksioneve kanë tendencë të bien, ndërsa kërkesa për arin dhe obligacionet qeveritare - kryesisht ato amerikane - rritet. Në të njëjtën kohë, ekonomitë që varen shumë nga importet e energjisë, të tilla si ato të Evropës dhe Azisë Lindore, rrezikojnë t'i nënshtrohen presioneve të forta si në aspektin e kostove të prodhimit ashtu edhe të çmimeve të konsumit./ZËRI

Pamje nga Irani

TEHERAN- Ishte pak pas orës 16:00 kur dritaret e shtëpisë së Nahidës* filluan të dridheshin. Një bombë izraelite goditi një ndërtesë aty pranë - ajo nuk mund të shihte se ku - dhe shumë shpejt shtëpia e saj filloi të mbushej me tym. Ishte dita e tretë e bombardimeve izraelite të Iranit dhe situata në Teheran po përkeqësohej.

“Kjo është një masakër. Shpërthimet nuk kanë pushuar. Fëmijët po qajnë dhe kemi frikë se shumë civilë janë vrarë. Ka një erë vdekjeje në ajër. Nuk mund të ndalem së qari,”- tha për Guardian nëpërmjet një mesazhi Nahid*, një konsulente financiare 25-vjeçare në një kompani tregtie elektronike në Teheran.

Banorët filluan të largoheshin nga Teherani dhe të niseshin drejt fshatrave, ndërsa sulmet izraelite ndaj kryeqytetit iranian u përshkallëzuan, me bomba që binin mbi ndërtesa. Autoritetet nuk dhanë një numër zyrtar të viktimave, por të paktën 138 persona janë vrarë dhe qindra të tjerë janë plagosur nga sulmet ndaj Iranit që nga e premtja.

Pamje nga Irani

Bombardimet filluan herët të premten në mëngjes kur Izraeli nisi qindra sulme ajrore në atë që e quajti një operacion që synonte parandalimin e Iranit për t'u pajisur me armë bërthamore. Irani u përgjigj shpejt me një breshëri raketash balistike dhe ka vazhduar të godasë Izraelin, duke vrarë 10 persona, përfshirë tre fëmijë, në sulmet ajrore ndaj ndërtesave të banimit të shtunën në mbrëmje. Ndërsa konflikti vazhdoi të përshkallëzohej, autoritetet iraniane njoftuan se do të hapnin stacionet e metrosë dhe shkollat ​​e Teheranit për t'i përdorur si strehimore.

"Fatkeqësisht, ne në Teheran dhe në qytete të tjera nuk kemi strehimore,"- tha Mehdi Chamran, kryetari i këshillit bashkiak, ndërsa u bëri thirrje civilëve të përdorin edhe bodrumet si strehimore të improvizuara kundër bombave.

"Nuk jemi të sigurt se xhamitë, shkollat ​​apo stacionet e metrosë do të jenë të sigurta. Po sikur të varrosemi nën tokë? Unë dhe motrat e mia do t'u bëjmë thirrje prindërve dhe fqinjëve të largohen nga shtëpia,"- tha Nahid.

Pamje nga Irani

Në rrugët e Teheranit pati skena kaosi, ndërsa banorët nxituan të blinin ushqime përpara se dyqanet të mbylleshin.

"Njerëzit po vrapojnë nëpër rrugë dhe po bërtasin. Është jashtëzakonisht e rrezikshme të dalësh jashtë tani, por nuk kemi zgjidhje tjetër,"- tha Reza*, një student në Universitetin e Teheranit. 21-vjeçari përshkroi radhë të gjata në pikat e karburantit ndërsa ai dhe të tjerët mbushnin makinat e tyre përpara se të niseshin për në qytetet nga vinin.

Pamje nga Irani

Ndërsa banorët prisnin në radhë për karburant ose për para në bankomate, filloi të përhapej një ndjenjë paniku. Të tjerë tentonin të kontaktonin me të dashurit e tyre edhe pse rrjeti i telefonisë celulare të Iranit u ndërpre. Ekspertët thanë se sulmi i Izraelit kishte ndodhur në një pikë kritike për qeverinë iraniane, e cila është tronditur nga protestat e viteve të fundit dhe nga një krizë ekonomike në thellim. Çmimet e ushqimeve dhe mallrave të tjera thelbësore janë rritur ndjeshëm gjatë vitit të kaluar, ndërsa monedha e Iranit, riali, u zhvlerësua me shpejtësi.

“Kjo luftë vjen në një situatë shumë akute brenda vendit, sepse kemi krizën më të rëndë ekonomike prej dekadash”, tha Dr. Ali Fathollah-Nejad, themeluesi dhe drejtori i Qendrës për Lindjen e Mesme dhe Rendin Global.

Iranianët përdorën mediat sociale për të ironizuar mungesën e përgatitjes së qeverisë. Madje edhe ndanë video të zyrtarëve të lartë ushtarakë që thoshin se Izraeli nuk do të guxonte kurrë të sulmonte Iranin. Zyrtarët më parë kishin trumpetuar aftësinë e Iranit për të penguar sulmet përmes aftësive të forta ushtarake. Brenda Iranit, televizioni shtetëror transmetoi pamjet e sulmeve iraniane ndaj Izraelit dhe minimizoi ndikimin e sulmeve izraelite. Por pavarësisht qeverisë, ndjenja e të qenit nën sulm ka nxitur një ndjenjë uniteti midis disa iranianëve.

"Kemi dëgjuar thashetheme për ndryshim regjimi, veçanërisht nga izraelitët dhe amerikanët. Duket më shumë si shaka,"- tha Hadi*, një banor i Teheranit në të 60-at. Ai shtoi se midis miqve të tij, ata që fillimisht ishin kundër zhvillimit të armëve bërthamore nga Irani, tani mendonin se vendi kishte nevojë për një arsenal atomik për t'u mbrojtur nga Izraeli.

"Shumë iranianë mund ta kritikojnë qeverinë dhe t’i kundërshtojnë strategjitë, por historia ka vërtetuar se iranianët bashkohen kur sulmohen nga një vend i huaj,"-shtoi ai për "The Guardian". 

*Disa emra janë ndryshuar për të ruajtur anonimatin

Recep Tayyip Erdogan

ANKARA- Presidenti turk Recep Tayyip Erdogan pati një bisedë telefonike me Masoud Pesekian. Gjatë telefonatës, të dy homologët diskutuan konfliktin midis Izraelit dhe Iranit, si dhe çështje rajonale dhe globale. Gjatë bisedës, presidenti turk tha se Ankaraja zyrtare  është gati të marrë përsipër një rol ndërmjetësues për një përfundim të menjëhershëm të konfliktit mes Iranit dhe Izraelit. Po ashtu, shtoi se është i gatshëm që të bashkëpunojë edhe për rifillimin e negociatave për fuqinë bërthamore.

Foto ilustruese

TEL AVIV- Sulmi i papritur i Izraelit ndaj objektivave në të gjithë Iranin, është pasuar nga tre ditë sulmesh që vetëm po shtohen. Të dyja palët kërcënojnë me më shumë shkatërrime në përballjen më të madhe ndonjëherë midis armiqve të hershëm.

Ja një përmbledhje e konfliktit deri më tani:

Izraeli goditi më shumë se 100 objektiva kryesore në Iran të premten, duke përfshirë objekte bërthamore dhe baza raketash, dhe vrau komandantë të lartë ushtarakë dhe shkencëtarë. Imazhet satelitore treguan dëme të konsiderueshme në zonat e centralit bërthamor Natanz, objektit më të rëndësishëm të pasurimit bërthamor të Iranit, por uzina e pasurimit të karburantit dukej se ishte e padëmtuar. Një qendër kërkimore bërthamore në Isfahan u godit gjithashtu.

Midis të vrarëve ishin figura të larta ushtarake - përfshirë shefin e shtabit të forcave të armatosura të Iranit, gjeneral major Mohammad Bagheri, dhe komandantin e Korpusit të Gardës Revolucionare Islamike (IRGC), gjeneral Hossein Salami-n. Nga sulmi u vranë edhe të paktën 6 shkencëtarë bërthamorë iranianë.

Sulmet izraelite vazhduan gjatë fundjavës dhe deri të hënën, ndërsa Forcat Mbrojtëse të Izraelit (IDF) shënjestruan mbrojtjet ajrore përreth Teheranit dhe pretenduan se kishin fituar kontrollin e qiellit mbi kryeqytet. Ushtria izraelite tha se kishte goditur "më shumë se 80" objektiva në Teheran që nga e shtuna, duke përfshirë selinë e ministrisë së Mbrojtjes. Irani e ka akuzuar Izraelin për goditjen e zonave civile në Teheran, ndërsa ministria e Shëndetësisë raportoi se sulmet izraelite kishin vrarë 224 persona që nga e premtja.

Edhe Irani ka lëshuar disa valë raketash në Izrael që nga e premtja. Autoritetet izraelite thonë se të paktën 14 persona janë vrarë që nga e premtja dhe 390 janë plagosur. Ekipet e shpëtimit dhe mjekët thanë se sulmi i së shtunës vonë shkatërroi një ndërtesë 3-katëshe në qytetin Tamra. Ky numër pritet të rritet, pasi sot raketat iraniane goditën Tel Avivin dhe Haifën.

Irani paralajmëroi SHBA-në, Mbretërinë e Bashkuar dhe Francën se bazat dhe anijet e tyre ushtarake do të ishin në shënjestër nëse do të ndihmonin në ndalimin e hakmarrjes iraniane.

Duke justifikuar sulmin, kryeministri i Izraelit, Benjamin Netanyahu, tha se kishte vepruar për të parandaluar një program sekret iranian për të ndërtuar një bombë bërthamore, duke pretenduar se Teherani tashmë kishte kapacitet për të ndërtuar 9 bomba bërthamore. Bordi i Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike (IAEA) vendosi të enjten se Irani kishte shkelur detyrimet. Vlerësimet e inteligjencës perëndimore deri më tani kanë thënë se Irani nuk ka marrë asnjë vendim përfundimtar për të ndërtuar ndonjë bombë.

Udhëheqësi suprem i Iranit, Ajatollah Ali Khamenei kërcënoi me "ndëshkime të ashpra" duke pretenduar se ishin shënjestruar zonat rezidenciale. Raundi i fundit i bisedimeve bërthamore SHBA-Iran, i planifikuar për të dielën, u anulua. Teherani thuhet se u tha ndërmjetësve Katarit dhe Omanit se nuk ishte i hapur për të negociuar një armëpushim ndërsa është ende nën sulmin e Izraelit.

Sekretari i shtetit i SHBA-së, Marco Rubio tha herët të premten se SHBA-të nuk kishin marrë pjesë në sulmin izraelit, të cilin ai e përshkroi si "të njëanshëm", por më vonë gjatë ditës, presidenti Donald Trump u tha gazetarëve se SHBA-të kishin qenë në dijeni të sulmit. Në konferencën e G7 në Kanada që u mbajt të dielën, Trump pretendoi se po punonte prapa skenave për të arritur një marrëveshje. Po dje, Reuters raportoi se presidenti i kishte vënë veton planit izraelit për të vrarë udhëheqësin suprem të Iranit./ZËRI

Ajatollah Ali Khamenei

TEHEREAN- Udhëheqësi Suprem i Iranit, Ajatollah Ali Khamenei, ka qenë figura qendrore në jetën politike iraniane për më shumë se 40 vjet dhe figura kryesore politike dhe fetare e vendit që nga viti 1989. Gjatë kësaj kohe, ai ka kryesuar një komb që ka pësuar ndryshime të rëndësishme shoqërore dhe politike dhe është ripozicionuar në botë. Tani ai e gjen veten të bllokuar, një situatë që e ka kaluar gjithë jetën duke u përpjekur ta shmangë.

Kur u shfaq në publik për herë të parë pas 5 vitesh në tetor, udhëheqësi suprem i Iranit, Ajatollah Ali Hosseini Khamenei, dha një mesazh.

"Izraeli nuk do ta ketë të gjatë,"- u tha ai dhjetëra mijëra mbështetësve nga një xhami në Teheran gjatë lutjeve të së premtes.

"Ne duhet t’i rezistojmë armikut duke forcuar njëkohësisht besimin tonë të palëkundur,"- tha 84-vjeçari para të pranishmëve.

Deklarata e tij u bë pasi disa ditë më parë, Izraeli kishte vrarë Hassan Nasrallah-un, sekretarin e përgjithshëm veteran të Hezbollahut, me bomba të hedhura në selinë e lëvizjes islamiste në Bejrut. Vrasja ishte një goditje personale për Khamenein, i cili e kishte njohur Nasrallah-un për dekada të tëra.

Sulmet ajrore izraelite ndaj Iranit, të cilat filluan të premten, janë një tjetër goditje. Ato kanë provokuar kundërpërgjigje nga Teherani që ka lëshuar një breshëri raketash dhe dronësh drejt Tel Avivit, por asnjëra nuk duket se do t'i ndalë sulmet izraelite. Mbrojtja ajrore e Iranit është qartësisht joefektive dhe koalicioni i milicive islamike që Khamenei kishte krijuar për të penguar Izraelin është në thelb i shpërbërë.

Një revolucionar pragmatik dhe i pamëshirshëm

Khamenei tani ka pak mundësi – një situatë që ky revolucionar i kujdesshëm, pragmatik, konservator dhe i pamëshirshëm është përpjekur gjithmonë ta shmangë. Bir i një kleriku, ai lindi në qytetin e shenjtë të Mashhadit në Iranin lindor dhe ndërmori hapat e parë si radikal në atmosferën e ethshme të fillimit të viteve 1960. Shahu i atëhershëm Mohammed Reza Pahlavi kishte ndërmarrë një projekt të madh reformash që u refuzua kryesisht nga kleri konservator i vendit.

Si një student i ri fetar në Qom, një qendër teologjie, Khamenei ishte zhytur në traditat e Islamit shiit dhe në mendimin e ri radikal të udhëheqësit të ri konservator të opozitës, Ajatollah Ruhollah Khomeini. Deri në fund të viteve 1960, Khamenei po kryente misione sekrete për Khomeinin në mërgim dhe po organizonte rrjete të aktivizmit islamist.

Edhe pse një admirues i vetëshpallur i letërsisë perëndimore, veçanërisht i Leo Tolstoy, Victor Hugo dhe John Steinbeck, aktivisti i ri ishte i zhytur në ideologjitë antikoloniale të kohës dhe në ndjenjat antiperëndimore që shpesh i shoqëronin ato. Ai takoi mendimtarë që po përpiqeshin të kombinonin marksizmin dhe islamizmin për të krijuar ideologji të reja. Ai shijoi dhe përktheu veprat e Sayyid Qutb, një egjiptian që do të frymëzonte breza të tërë ekstremistësh islamikë, në persisht.

I burgosur vazhdimisht nga shërbimet e sigurisë së Iranit, ai arriti të merrte pjesë në protestat masive të vitit 1978 që më në fund e bindën Shahun të jepte dorëheqjen dhe i lejuan Khomeinit të kthehej në atdhe. Nën mbrojtjen e klerikut të pamëshirshëm, ai u ngjit shpejt në radhët e regjimit radikal që mori pushtetin dhe deri në vitin 1981. Atë vit ai i mbijetoi një atentati pasi kishte fituar zgjedhjet për postin kryesisht ceremonial të presidentit.

Kur Khomeini vdiq në vitin 1989, Khamenei u zgjodh si pasardhës i tij, pasi kushtetuta u ndryshua për të lejuar dikë me kualifikime më të ulëta klerikale të merrte përsipër rolin. Por nuk ishte ndryshimi i vetëm. Posti kishte kompetenca shumë më të mëdha se më parë. Khamenei i zgjeroi shpejt këto kompetenca për të konsoliduar kontrollin e tij.

"Rojet e Revolucionit"

Një bazë qendrore pushteti ishte Trupa e Gardës Revolucionare Islamike (IRGC), zemra aktiviste e regjimit të ri dhe një forcë e fuqishme ushtarake, sociale dhe ekonomike. Por Khamenei, si gjithmonë, kërkoi të gjente aleatë të tjerë të fuqishëm. Në vitet 1990, ai e konsolidoi më tej sundimin e tij, duke eliminuar kundërshtarët dhe duke shpërblyer ata që i ishin besnikë.

Edhe poetët që Khamenei dikur pretendonte se i admironte u bënë shënjestra të shërbimeve të sigurisë. Disidentët jashtë vendit u ndoqën dhe marrëdhënia me Hezbollahun, të cilën IRGC kishte ndihmuar ta vendoste pas revolucionit, u forcua.

Në vitin 1997, Mohammad Khatami, një kandidat reformist, fitoi presidencën me një fitore të thellë dhe Khamenei i lejoi atij njëfarë lirie veprimi, por punoi shumë dhe shpesh me forcë për të mbrojtur thelbin e regjimit dhe ideologjinë e tij nga çdo sfidë serioze. Por po ashtu, Khamenei nuk e pengoi Khatamin të kontaktonte Uashingtonin si një përpjekje të pasuksesshme për të vendosur marrëdhënie më të mira pas sulmeve të 11 shtatorit 2001.

Ai mbështeti gjithashtu përpjekjet e IRGC-së për të përmbajtur forcat amerikane në Irak pas pushtimit të vitit 2003 dhe për të zgjeruar ndikimin iranian në vendin fqinj. Kjo shënoi një zgjerim të mëtejshëm të strategjisë për të projektuar pushtet në të gjithë rajonin dhe për të kërcënuar Izraelin, të cilin revolucionarët e quajtën "Satani i Vogël' në vitin 1979, ndërsa Shtetet e Bashkuara ishin "Satani i Madh".

Khamenei ishte i kujdesshëm ndaj marrëveshjes bërthamore që zyrtarët iranianë e negociuan me shumë mund me Shtetet e Bashkuara dhe të tjerët, por nuk e kundërshtuan zbatimin e saj në vitin 2015. 

Rënia e "boshtit të rezistencës"

Jashtë vendit, Khamenei zgjodhi të investonte shumë në të ashtuquajturin bosht të rezistencës - Hamasi në Gaza, Hezbollahu në Liban, lëvizja Huthi në Jemen dhe një shumëllojshmëri e larmishme e milicive militante islamike në Siri dhe Irak. Kjo mund të jetë dukur si një taktikë e zgjuar, por u shemb nën peshën e sulmeve izraelite, ndërsa aleanca historike e Iranit me Damaskun përfundoi me rënien e regjimit të Bashar al-Asadit në dhjetor.

Duke jetuar në një kompleks me gruan dhe fëmijët e tij në Rrugën Palestina të Teheranit, Khamenei thekson stilin e tij të jetesës modeste. Disa skeptikë kanë vënë në pikëpyetje nëse asketizmi i tij është aq i sinqertë sa ai e paraqet veten, por reputacioni i tij për modesti, i cili është në kontrast me pasurinë e shumë zyrtarëve të tjerë, ka zbutur zemërimin popullor.

Për më shumë se tre dekada në pushtet, Khamenei është përpjekur të menaxhojë presionet e forcave rivale në Iran, të shmangë një luftë civile dhe të ruajë trashëgiminë e Khomeinit - si dhe pushtetin e tij dhe atë të ndjekësve të tij. Por tani ai është i sëmurë. Spekulimet rreth trashëgimisë dhe trashgimtarit të tij janë të shumta. Një karriere të gjatë po i vjen fundi me sfidën më të madhe që një plak është përballur ndonjëherë.

Duke pasur parasysh moshën e Khameneit, spekulimet janë natyrshëm të shumta rreth asaj se kush mund ta pasojë atë.

Disa tregojnë për një trashëgimi të mundshme dinastike që përfshin të birin, Mojtaba, ndërsa të tjerë kanë përmendur Presidentin Ebrahim Raisi si një kandidat të mundshëm. Me zërat reformistë, madje pragmatikë dhe konservatorë që po margjinalizohen gjithnjë e më shumë në politikën iraniane, duket shumë e mundshme që pasardhësi i Khameneit të vijë nga skaji më i ashpër i kampit konservator.

Çfarëdo që të ndodhë, roli i Trupave të Gardës Revolucionare Islamike (IRGC) do të jetë vendimtar, duke pasur parasysh pushtetin e madh politik dhe ekonomik që zotërojnë. Nuk është çudi që një nga arritjet kryesore të Khameneit ka qenë roli që ai i ka lejuar IRGC-së të marrë përsipër në politikën e brendshme dhe të jashtme të Iranit.

Në rajon, IRGC ka qenë faktori kryesor në forcimin dhe zgjerimin e thellësisë strategjike të Iranit, duke luajtur një rol të rëndësishëm në rritjen e sigurisë kombëtare, ndërkohë që konsolidon pozicionin e tij brenda vendit./ZËRI

Friedrich Merz

GJERMANI- Në konfliktin ushtarak midis Izraelit dhe Iranit, asnjëra palë nuk duket e gatshme të ndërpresë spiralen e dhunës. Kancelari gjerman jep një mesazh të qartë. Kancelari gjerman Friedrich Merz i ka kërkuar Iranit që të ndërpresë “menjëherë” sulmet ndaj objektivave civile në Izrael. Në të njëjtën kohë, ai riafirmoi qëndrimin e Gjermanisë se Republika Islamike “nuk duhet të zhvillojë ose të zotërojë armë bërthamore”.

“Do të ishte një kërcënim për Izraelin, Lindjen e Mesme dhe bashkësinë ndërkombëtare në tërësi”, deklaroi kancelari në Berlin para se të nisej për në samitin e G7-ës në Kanada. Krerët e shteteve dhe qeverive të Grupit të shtatë kombeve kryesore demokratike të industrializuara do të takohen atje. Izraeli ka të drejtë të “mbrojë ekzistencën dhe sigurinë e qytetarëve të tij”, theksoi Merzi.

“Kjo çështje do të jetë shumë lart në agjendën e samitit të G7-ës”.

Kancelari theksoi se konflikti nuk duhet të përhapet: Shtetet e tjera në rajon nuk duhet të bëhen shesh beteje. Prandaj, tani duhet të kërkohet një zgjidhje me anë të mjeteve diplomatike. Ministri i Jashtëm gjerman, Johann Wadephul është në kontakt të ngushtë me homologët në rajon për ta arritur këtë. Vetë Merzi telefonoi Sulltanin e Omanit, duke e falënderuar për përpjekjet e tij të ndërmjetësimit për t’i dhënë fund programit bërthamor.

Më tej, kancelari bëri të ditur: Në Gjermani, ne po përgatitemi gjithashtu në rast se Irani vendos të sulmojë objektiva izraelite ose hebraike në vendin tonë.

Izraeli planifikon të “ndryshojë realitetin në Lindjen e Mesme”

Lufta kundër Iranit dhe programit të tij bërthamor nuk ka të bëjë vetëm me mbrojtjen e vendit, theksoi Presidenti izraelit Yitzhak Herzog.

“Qëllimi ynë është të ndryshojmë realitetin në Lindjen e Mesme,”- tha ai gjatë një vizite në qytetin Bat Yam, në Izraelin qendror. Atje u vranë disa vetë në sulmet me raketa iraniane gjatë natës.

“Nuk mund të ndodhë që Perandoria e së Keqes të vazhdojë të lëshojë raketa dhe të zhvillojë aftësi bërthamore, të cilat përfaqësojnë kërcënimin më të rrezikshëm për njerëzimin”, theksoi Herzogu. Prandaj, Izraeli nuk po mbron vetëm veten, “por edhe Lindjen e Mesme, vetë njerëzimin dhe paqen botërore”, sipas presidentit izraelit. Ai u bëri thirrje krerëve të shteteve dhe qeverive të G7 të qëndrojnë pranë Izraelit.

Kryeministri Benjamin Netanyahu njoftoi në Bat Yam gjithashtu hakmarrje.

“Irani do të paguajë një çmim të lartë për vrasjen e qëllimshme të civilëve, grave dhe fëmijëve”, deklaroi Netanyahu.

“Mendoni se çfarë do të ndodhte nëse Irani do të kishte armë bërthamore që mund të aktivizonte kundër qyteteve izraelite”, shtoi kryeministri izraelit.

Raporte për shumë të vdekur dhe qindra të plagosur

Që nga nata e së premtes,Izraeli ka sulmuarobjektiva të shumta në Iran, duke përfshirë objekte bërthamore dhe ushtarake. Republika Islamike u përgjigj me kundërsulme. Sipas raporteve të medias, të paktën 138 persona janë vrarë në Iran që nga e premtja, përfshirë zyrtarë të lartë ushtarakë dhe shkencëtarë bërthamorë. Qindra njerëz thuhet se janë plagosur. Sipas shifrave zyrtare, të paktën 13 persona janë vrarë dhe rreth 400 të tjerë janë plagosur në Izrael që nga fillimi i sulmeve.

Presidenti iranian Masoud Peseshkian paralajmëroi se përgjigjja e vendit të tij ndaj sulmeve do të ishte “më e vendosur dhe e ashpër” nëse “veprimet armiqësore” të Izraelit do të vazhdonin. Deri tani, ushtria iraniane është përgjigjur “me vendosmëri dhe në mënyrë të përshtatshme”. Radioja iraniane raportoi shpërthime të dielën pranë Aeroportit Mehrabad të Teheranit dhe në veri të kryeqytetit. Ushtria izraelite njoftoi se më shumë se 80 objektiva në Teheran ishin sulmuar gjatë natës së së shtunës deri të dielën.

Alarmet për sulme ajrore u aktivizuan përsëri të dielën në Jerusalem, Tel Aviv dhe gjetkë. Hapësira ajrore izraelite mbetet e mbyllur “për arsye sigurie”. Nuk ka ngritje ose ulje avionësh në Aeroportin Ndërkombëtar, Ben Gurion./DW

Pamje nga Izraeli

TEL AVIV-  Izraeli kreu sulme të reja që synonin programin bërthamor të Iranit gjatë natës, dhe Irani u përgjigj me sulme me raketa që vranë të paktën 8 persona brenda Izraelit. Kështu u mbyll nata e mbrëmshme, duke i vendosur "kapaun" ditës së tretë të përplasjes midis dy vendeve armiqësore.

Ja si duken qytetet e prekura izraelite këtë mëngjes.

PAMJET NGA AJO QË LANË PAS SULMET: 

Më të goditura ishin qytetet e Rehovotit dhe Bat Yamit, ndërkohë që shërbimet e shpëtimit po kërkojnë të mbijetuar në rrënoja./ZËRI

Ajatollah Ali Khamenei

TEHEREAN- Udhëheqësi Suprem i Iranit, Ajatollah Ali Khamenei, u zhvendos në një bunker nëntokësor në zonën Lavizan, në verilindje të Teheranit, disa orë pasi Izraeli nisi sulmet e tij ndaj kryeqytetit iranian të premten. Lajmin e dha "Iran International", duke cituar dy burime të informuara mirë brenda vendit. Të gjithë anëtarët e familjes së Khameneit, përfshirë djalin e tij Mojtaba, janë me të.

Sipas medias, kjo është e njëjta strehë ku udhëheqësi fetar dhe familja e tij u vendosën gjatë operacioneve të Iranit kundër Izraelit, "Premtimi i Vërtetë 1" dhe "Premtimi i Vërtetë 2" në vitin 2024. Në atë kohë, Mojtaba ishte pranë tij, por dy djemtë e tij të tjerë, Massoud dhe Mostafa, nuk ishin me të. Një burim diplomatik në Lindjen e Mesme i tha "Iran International" se sulmi ajror në Mashhad ishte një paralajmërim për udhëheqësin suprem të Iranit se ai nuk është i sigurt askund në vend.

I njëjti burim diplomatik shtoi se Izraeli mund ta kishte vrarë Khamenein që natën e parë të operacionit, por qeveria izraelite zgjodhi ta linte gjallë, duke i dhënë një shans të fundit për t'u tërhequr dhe për të njoftuar çmontimin e plotë të programit bërthamor të Iranit. Por po ashtu, mediat e huaja kanë raportuar se edhe presidenti amerikan Donald Trump kishte vendosur "VETO" që Khamenei të mos prekej nga ushtria izraelite. Nga ana e tij, Trump i ka dhënë Khameneit një afat dy-mujor për të rënë dakord për çmontimin e programit të pasurimit të uraniumit, por udhëheqësi suprem injoroi paralajmërimet si amerikane ashtu edhe izraelite.

Në këto kushte, “Iran International” ka marrë informacion se Ali Asghar Hejazi, zëvendësshefi i stafit të Udhëheqësit Suprem Ali Khamenei, po negocion me zyrtarët rusë për të siguruar një dalje të mundshme për veten dhe familjen e tij nga Irani nëse situata përkeqësohet. Sipas raporteve të medias, një zyrtar i lartë rus e siguroi Hejazin se Moska do të lehtësojë daljen e tij përmes një korridori të sigurt në rast të një përshkallëzimi./ZËRI

Foto ilustruese

TEHERAN- Irani ka kryer një valë të re sulmesh raketore ndaj Izraelit mëngjesin e së hënës, duke nxitur lëshimin e sirenave për sulme ajrore në mbarë shtetin, teksa shërbimet e emergjencës kanë raportuar për të paktën pesë të vrarë. Në ditën e katërt të përplasjes mes Iranit dhe Izraelit, në Izrael është raportuar edhe për dhjetëra të plagosur. Shpërthime të fuqishme, që me gjasë janë shkaktuar nga sistemet izraelite të mbrojtjes ajrore që kanë goditur raketat iraniane, u dëgjuan në Tel Aviv pak pas agimit, teksa mbi qytet u panë shtëllunga të mëdha tymi.

Gjatë fundjavës, të dy shtetet përshkallëzuan sulmet, duke rritur frikën se kjo përplasje mund të zgjerohet në një luftë rajonale edhe më të rrezikshme.

Irani ka njoftuar se ka lëshuar afër 100 raketa dhe është zotuar se do të vazhdojë sulmet hakmarrëse, pas goditjes së infrastrukturës së tij ushtarake dhe bërthamore nga Izraeli. Që nga e premtja, si pasojë e sulmeve izraelite në Iran, janë vrarë të paktën 224 persona. Ndërkaq, në Izrael numri i viktimave ka arritur në të paktën 18. Ushtria izraelite bëri të ditur se, në përgjigje të sulmeve iraniane, avionët luftarakë kanë goditur dhjetë qendra komanduese në Teheran që i përkisnin Forcës Kuds, një njësi elitë e Gardës Revolucionare të Iranit që kryen operacione ushtarake dhe të inteligjencës jashtë territorit iranian.

Autoritetet në qytetin izraelit Petah Tikva thanë se raketat iraniane kanë goditur një ndërtesë banimi.

Shërbimi i emergjencës në Izrael raportoi se dy gra, dy burra dhe një person tjetër u vranë gjatë sulmeve me raketa që goditën katër lokacione në pjesën qendrore të vendit.

“E shohim qartazi që civilët tanë po shënjestrohen”, tha zëdhënësi i policisë izraelite, Dean Elsdunne, teksa qëndronte pranë ndërtesës së sulmuar në Petah Tikva.

Përveç të vrarëve, ky shërbim njoftoi se 87 persona të tjerë janë plagosur, përfshirë një grua 30-vjeçare që është në gjendje të rëndë, ndërsa ekipet e shpëtimit po vazhdojnë kërkimet për persona të mbetur nën rrënojat e ndërtesave. Gjatë sulmeve në Izrael të dielën, ministri i Jashtëm iranian, Abbas Araghchi, deklaroi se Irani do t’i ndalë sulmet nëse edhe Izraeli ndalet.

Megjithatë, pas një dite sulmesh intensive izraelite që goditën infrastrukturën ushtarake, rafineritë e naftës dhe ndërtesa qeveritare, Garda Revolucionare e Iranit të hënën u zotua për sulme të reja, të cilat tha se do të jenë “më të fuqishme, më të ashpra, më precize dhe më shkatërruese se sulmet paraprake”. Autoritetet shëndetësore kanë raportuar se 1.277 persona janë plagosur në Iran. Por, grupet për të drejtat e njeriut, si organizata avokuese iraniane me seli në Uashington, Grupi për të Drejtat e Aktivistëve, kanë sugjeruar se numri i vërtetë i viktimave dhe të plagosurve në Iran mund të jetë më i lartë sesa ai i raportuar nga autoritetet. Ky grup ka thënë se ka dokumentuar më shumë se 400 të vrarë.

Izraeli argumenton se sulmet e tij ndaj udhëheqësve kryesorë ushtarakë të Iranit, uzinave të pasurimit të uraniumit dhe shkencëtarëve bërthamorë janë të domosdoshme për ta ndalur Iranin nga zhvillimi i armëve bërthamore. Irani, nga ana tjetër, ka këmbëngulur gjithmonë se programi i tij bërthamor është paqësor, ndërsa Shtetet e Bashkuara dhe vende të tjera kanë vlerësuar se Teherani nuk ka ndjekur zhvillimin e një arme bërthamore që nga viti 2003.

Megjithatë, në vitet e fundit Irani ka pasuruar sasi gjithnjë e më të mëdha uraniumi në nivele pranë atyre për prodhimin e armëve, dhe besohet se ka kapacitetin për të zhvilluar disa armë bërthamore brenda pak muajsh, nëse vendos ta bëjë një gjë të tillë./REL