Një për qindëshi më i pasur i njerëzimit është përgjegjës për më shumë emetime të karbonit sesa pjesa 66% më e varfër, me pasoja të tmerrshme për komunitetet e cenueshme dhe përpjekjet globale për të trajtuar emergjencën klimatike, thotë një raport.
Studimi më gjithëpërfshirës i pabarazisë klimatike globale i ndërmarrë ndonjëherë tregon se ky grup elitar, i përbërë nga 77 milionë njerëz, duke përfshirë miliarderë, milionerë dhe ata që paguhen më shumë se 140,000 dollarë amerikanë (112,500 £) në vit, përbënin 16% të të gjitha emetimeve të CO2 në 2019. Kjo mjafton për të shkaktuar më shumë se një milion vdekje të tepërta për shkak të nxehtësisë, sipas raportit.
Për gjashtë muajt e fundit, Guardian ka punuar me Oxfam, Institutin e Mjedisit të Stokholmit dhe ekspertë të tjerë në baza ekskluzive për të prodhuar një hetim special, Ndarja e Madhe e Karbonit. Ai eksploron shkaqet dhe pasojat e pabarazisë së karbonit dhe ndikimin joproporcional të individëve super të pasur, të cilët janë quajtur "elita e ndotësve". Drejtësia klimatike do të jetë nw majw tw axhendës sw samitit të klimës Cop28 të OKB-së të këtij muaji në Emiratet e Bashkuara Arabe.
Raporti i Oxfam tregon se ndërsa 1% më e pasur tenton të jetojë jetë të izoluar nga klima, me ajër të kondicionuar, emetimet e tyre – 5.9 miliardë ton CO2 në 2019 – janë përgjegjëse për vuajtjet e mëdha.
Duke përdorur një formulë të "kostos së vdekshmërisë" - të përdorur nga Agjencia e Mbrojtjes së Mjedisit të SHBA, ndër të tjera - të 226 vdekjeve të tepërta në mbarë botën për çdo milion ton karbon, raporti llogarit se vetëm emetimet nga 1% do të ishin të mjaftueshme për të shkaktuar nxehtësinë dhe vdekjet e lidhura me 1.3 milion njerëz gjatë dekadave të ardhshme.
Gjatë periudhës nga viti 1990 deri në vitin 2019, emetimet e akumuluara prej 1% ishin ekuivalente me zhdukjen e të korrave të vitit të kaluar të misrit të BE-së, grurit amerikan, orizit Bangladesh dhe fasuleve kineze të sojës.
Vuajtjet bien në mënyrë disproporcionale mbi njerëzit që jetojnë në varfëri, komunitetet etnike të margjinalizuara, migrantët dhe gratë dhe vajzat, të cilët jetojnë dhe punojnë jashtë ose në shtëpi të cenueshme nga moti ekstrem, sipas hulumtimit. Këto grupe kanë më pak gjasa të kenë kursime, sigurime apo mbrojtje sociale, gjë që i bën ata më të rrezikuar ekonomikisht, si dhe fizikisht nga përmbytjet, thatësira, valët e të nxehtit dhe zjarret në pyje. OKB thotë se vendet në zhvillim përbëjnë 91% të vdekjeve që lidhen me motin ekstrem.
Raporti zbulon se do të duheshin rreth 1500 vjet që dikush në 99% të pjesws tjetwr të prodhojë aq karbon sa miliarderët më të pasur në një vit.
“Super të pasurit po plaçkitin dhe po ndotin planetin deri në pikën e shkatërrimit dhe janë ata që më së paku mund ta përballojnë atë që po paguajnë çmimin më të lartë”, tha Chiara Liguori, këshilltare e lartë e politikës për drejtësinë klimatike të Oxfam. Krizat binjake të klimës dhe pabarazisë po “ushqejnw njëra-tjetrën”, tha ajo.
Hendeku i pasurisë midis kombeve shpjegon vetëm pjesërisht pabarazinë. Raporti tregon se në vitin 2019 – viti më i fundit për të cilin ka të dhëna gjithëpërfshirëse – vendet me të ardhura të larta (kryesisht në veriun global) ishin përgjegjëse për 40% të emetimeve të CO2 të bazuara në konsumin global, ndërsa kontributi nga vendet me të ardhura të ulëta (kryesisht në jugun global) ishte një 0.4% e papërfillshme. Afrika, e cila është shtëpia e rreth një në gjashtë të popullsisë së botës, ishte përgjegjëse për vetëm 4% të emetimeve.
Një problem më pak i diskutuar, por me rritje më të shpejtë është pabarazia brenda vendeve. Miliarderët janë ende në masë të madhe të bardhë, meshkuj dhe me bazë në SHBA dhe Evropë, por anëtarët e kësaj klase me ndikim të super të pasurve mund të gjenden gjithnjë e më shumë në pjesë të tjera të botës. Milionerët janë edhe më të shpërndarë.
Raporti thotë se ky është një lajm i keq për klimën në nivele të shumta. Gjurma ekstravagante e karbonit prej 0,1% – nga superjahtet, avionët privatë dhe pallate deri te fluturimet në hapësirë dhe bunkerët e fundit të botës – është 77 herë më e lartë se niveli i sipërm i nevojshëm që ngrohja globale të arrijë në 1,5C.
Aksionet e korporatave të shumë super të pasurve janë shumë ndotëse. Sipas raportit, kjo elitë zotëron një fuqi të madhe politike dhe në rritje duke zotëruar organizata mediatike dhe rrjete sociale, duke punësuar agjenci reklamash dhe PR dhe lobistë, dhe duke u përzier në shoqëri me politikanë të lartë, të cilët janë gjithashtu shpesh anëtarë të 1% më të pasur, sipas raportit.
Në SHBA, për shembull, një në katër anëtarë të Kongresit thuhet se zotëron aksione në kompanitë e karburanteve fosile, me një vlerë totale midis 33 dhe 93 milion dollarë. Raporti thotë se kjo ndihmon për të shpjeguar pse emetimet globale vazhdojnë të rriten dhe pse qeveritë në veriun global dhanë 1.8 trilion dollarë për të subvencionuar industrinë e karburanteve fosile në vitin 2020, në kundërshtim me premtimet e tyre ndërkombëtare për të hequr gradualisht emetimet e karbonit.
Oxfam po bën thirrje për taksa të majme mbi pasurinë mbi të pasurit dhe taksat e papritura mbi kompanitë e karburanteve fosile për të mbështetur më të prekurit, për të zvogëluar pabarazinë dhe për të financuar një kalim drejt energjisë së rinovueshme. Ai thotë se një taksë 60% mbi të ardhurat e 1% më të pasur do të rriste 6.4 trilion dollarë në vit dhe mund të zvogëlonte emetimet me 695 milion ton, që është më shumë se gjurma e 2019-ës në Mbretërinë e Bashkuar.
Drejtori ekzekutiv i përkohshëm i Oxfam International, Amitabh Behar, tha: “Mos tatimi i pasurisë i lejon më të pasurit të na vjedhin, të shkatërrojnë planetin tonë dhe të refuzojnë demokracinë. Taksimi i pasurisë ekstreme transformon shanset tona për të trajtuar pabarazinë dhe krizën klimatike. Këto janë triliona dollarë në lojë për të investuar në qeveritë dinamike të gjelbërta të shekullit të 21-të, por edhe për të riinjektuar në demokracitë tona.” Zëri.ai
