BRUKSEL- Qindra miliona euro nga 10 miliardë eurot e ndara nga Bashkimi Evropian për të mbështetur procesin e pranimit të Turqisë dyshohet se janë kanalizuar nga qeveria e Rexhep Tajip Erdogan për të financuar operacione spiunazhi në të gjithë Evropën. Kështu raporton "Nordic Monitor". Fondet - të ofruara përmes Instrumentit të BE-së për Ndihmë Para-Anëtarësimit që kur Turqisë iu dha statusi i kandidatit - kishin për qëllim të mbështesnin reformat politike dhe administrative që synonin harmonizimin e vendit me standardet evropiane.
Përgjatë viteve 2014 dhe 2024, Turqia mori 4 miliardë euro nga shuma totale. "Nordic Monitor" citon burime konfidenciale dhe raporton se një pjesë e këtyre fondeve u kanalizuan fshehurazi në operacione të fshehta të kryera në vendet anëtare të BE-së. Si Ministria e Brendshme, ashtu edhe Ministria e Jashtme turke dyshohet se përdorën miliona euro nga fondet e Mekanizmit për të mbështetur aktivitetet e mbledhjes së inteligjencës kundër vendeve të BE-së - qoftë brenda kufijve të unionit ose duke synuar diplomatët e BE-së që shërbenin në Turqi.
Mekanizmi i përdorur për të fshehur devijimin e fondeve ishte projektuar të dukej legjitim. Kompanitë dhe organizatat fasadë dhe drejtuesit e tyre u përdorën për të "maskuar" financimin e spiunazhit. Këto subjekte lëshonin fatura fiktive dhe mbajtën të dhëna të falsifikuara kontabël për të fshehur natyrën e shpenzimeve të tyre. Më 16 qershor 2025, Ministri i Jashtëm turk Hakan Fidan zbuloi në një letër drejtuar parlamentit turk se Ministria e Jashtme shpenzoi 339.9 milionë euro nga fondet evropiane midis viteve 2014 dhe 2024, ndërsa Ministria e Brendshme përdori 327.9 milionë euro në të njëjtën periudhë.
Fidan nuk specifikoi në letrën e tij se si ishin përdorur këto fonde. Sipas burimeve të cituara nga Nordic Monitor, paratë — fillimisht të destinuara për reformën administrative, ndërtimin e kapaciteteve dhe harmonizimin me acquis communautaire (harmonizimi i ligjeve me ato të Bashkimit Europian) — u kanalizuan në rrjetet e spiunazhit që vepronin përmes misioneve diplomatike turke. Raporti vëren se Fidan, i cili ishte ish-kreu i Shërbimit Kombëtar të Inteligjencës së Turqisë, e ka ristrukturuar plotësisht Ministrinë e Jashtme që nga marrja e detyrës në verën e vitit 2023. Ai ka vendosur shumë zyrtarë të inteligjencës në pozicione të larta në ministri dhe ka zgjeruar rolin e Drejtorisë së Inteligjencës dhe Hetimit, duke i shndërruar ambasadat dhe konsullatat e Turqisë në qendra për operacione të fshehta.
Nën udhëheqjen e tij, u krijua edhe një njësi e re e quajtur 'Drejtoria e Përgjithshme e Sigurisë Diplomatike'. Zyrtarisht, misioni i saj është të forcojë sigurinë e afërsisht 260 misioneve diplomatike të Turqisë në të gjithë botën. Në fakt, raporti thekson se në praktikë, kjo njësi vepron si një fasadë për dërgimin e agjentëve shtesë jashtë vendit dhe marrjen e urdhërave direkt nga Fidan.
Drejtoria e re mori gjithashtu përgjegjësinë e vëzhgimit yë ambasadave të huaja në Turqi - një përgjegjësi që më parë mbahej nga Drejtoria e Përgjithshme e Protokollit në bashkëpunim me policinë lokale. Strategjia agresive e Fidanit për të zgjeruar shërbimet e inteligjencës vjen në një kohë kur Presidenti Erdogan e ka ulur ndjeshëm buxhetin e ministrisë së tij. Duke dyshuar se Fidani ka ambicie për ta pasuar atë - një rol që Erdogani preferon t'ia rezervojë djalit të tij, Necmettin Bilal Erdogan - presidenti pothuajse e ka përgjysmuar buxhetin e Ministrisë së Jashtme. Për të kompensuar këto shkurtime, Fidani është drejtuar gjithnjë e më shumë drejt fondeve të BE-së për të financuar axhendën e tij të spiunazhit.
Një tjetër lojtar kyç në operacionet e fshehta të Turqisë është Drejtoria e Inteligjencës e Drejtorisë së Përgjithshme të Sigurisë, e cila mbikëqyr një rrjet të gjerë agjentësh. Ministria e Brendshme dërgon oficerë policie jashtë vendit nën maskën e personelit të sigurimit të ambasadave dhe konsullatave, por shumë prej të cilave shërbejnë edhe si ndërlidhës të zbatimit të ligjit. Megjithatë, në realitet, ata veprojnë si agjentë të fshehtë.
Cilat janë objektivat e monitorimit?
"Gjatë dhjetë viteve të fundit, qeveria e Erdoganit i ka përdorur gjerësisht këta oficerë të inteligjencës për të spiunuar vendet e BE-së, me theks të veçantë në komunitetet turke të diasporës ose ambasadat e huaja në Turqi. Objektivat e këtyre mbikëqyrjeve janë disidentët politikë, gazetarët, OJQ-të dhe anëtarët e lëvizjes Gylen, veçanërisht në vende të tilla si Gjermania, Franca, Suedia, Austria dhe Holanda,"-shkruhet nga Nordic Monitor.
Pavarësisht faktit se BE-ja është në dijeni të keqmenaxhimit të fondeve evropiane nga qeveria turke, nuk ka ndërmarrë asnjë masë thelbësore. Brukseli nuk i ka mbajtur autoritetet turke përgjegjëse, as nuk ka vendosur kushte për të parandaluar abuzimet e ardhshme.
Një arsye kryesore për heshtjen e BE-së është e ashtuquajtura "kartë emigrimi" që mban Erdogan. Duke kontrolluar fluksin e migrantëve të parregullt drejt BE-së nëpërmjet Turqisë, Erdogan ka përfituar lëshime nga Brukseli. BE-ja, duke pasur frikë nga një krizë e re migrimi, ka dhënë përparësi sigurisë dhe menaxhimit të menjëhershëm të flukseve./ZËRI
