Kanë kaluar nëntë muaj nga mbërritja e shërbimit Starlink në cepin e Amazonës ku jeton fisi 2000 anëtarësh Marumbo, duke i dhënë komunitetit të izoluar autokton mundësinë për t'u lidhur me internetin për herë të parë. Ashtu siç pritej, shërbimi revolucionar i Elon Musk që ofron internet me shpejtësi të lartë edhe në zonat më të largëta ka sjellë ndryshime të mëdha në jetën e Marumba që jetojnë në izolim relativ pranë lumit Itui.
Sipas anëtarëve më të vjetër të fisit, "varësia" që disa Marumbo kanë fituar ndaj internetit dhe tundimeve të tij, duke përfshirë mediat sociale dhe materiale pornografike, po ndikon jashtëzakonisht negativisht në sjelljen e tyre, pavarësisht përfitimeve të këtij kanali të ri komunikimi me botën e jashtme.
"Kur ai mbërriti për herë të parë, të gjithë ishin të lumtur," tha Chinama Marumbo, 73 vjeç, për The New York Times.
“Por tani gjërat janë përkeqësuar. Të rinjtë janë bërë dembelë për shkak të internetit, po mësojnë mënyrat e të bardhëve.'
Fisi Marumbo është mjaft konservator për shprehjen e seksualitetit dhe madje nuk e miraton puthjen në publik. Për Alfredo Marumbo (të gjithë anëtarët e fisit përdorin të njëjtin mbiemër), ardhja e shërbimit të ri mund të dëmtojë rregullat e korrektësisë që kanë mbetur të pandryshuara gjatë viteve.
Sipas Alfredos, shumë të rinj ndajnë video pornografike në biseda në grup. Madje ai ka vënë re se disa prej tyre kohët e fundit po shfaqin më shumë “sjellje seksuale agresive”.
"Ne jemi të shqetësuar se të rinjtë do të duan të provojnë" veset seksuale ndaj të cilave ata janë ekspozuar së fundmi përmes internetit, vëren ai.
Një problem tjetër që ai identifikon është tendenca e atyre që kalojnë shumë orë në internet për të komunikuar gjithnjë e më pak me familjarët e tyre. Starlink funksionon duke lidhur antenat me 6000 satelitë me orbitë të ulët. Antenat e nevojshme iu dhuruan fisit nga biznesmenja amerikane Allyson Reneau.
The Marubo, an isolated Amazon tribe, connected to high-speed internet in September through Elon Musk’s Starlink. Jack Nicas, our Brazil bureau chief, visited the tribe’s remote villages to see what the internet has changed for them. https://t.co/JXwhPDcR3L pic.twitter.com/7CKCHsY4QX
— The New York Times (@nytimes) June 2, 2024
Mundësi të reja, por edhe rreziqe
Askush nuk mund ta mohojë se interneti ka përmirësuar shumë jetën e përditshme të Marumbos, i cili mund të kontaktojë drejtpërdrejt me autoritetet në raste urgjente, duke përfshirë kafshimet e gjarpërinjve potencialisht fatale. Anëtarët e fisit gjithashtu mund të ndajnë burime arsimore me fise të tjera Amazoniane dhe të komunikojnë me miqtë dhe të afërmit që tani jetojnë diku tjetër.
Interneti ka hapur një botë mundësish për të rinjtë Marumbos, shumë prej të cilëve më parë as që mund të kuptonin se çfarë qëndron përtej mjedisit të tyre të afërt. Një adoleshente tha për The Times se tani ëndërron të udhëtojë nëpër botë, ndërsa një tjetër e re shprehu ambicien për t'u bërë dentiste në Sao Paulo. Megjithatë, Enoku foli për gazetën edhe për efektet negative të internetit.
"Kjo e ndryshoi rutinën tonë aq shumë sa përfundoi të jetë e dëmshme," tha ai.
“Në fshat, nëse nuk gjuan, peshk e mbjell, nuk ha”.
“Disa të rinj i ruajnë traditat tona. Të tjerët thjesht duan të kalojnë gjithë pasditen në telefon”, shtoi 42-vjeçari Tamasei Marumbo.
The Marubo, an isolated Amazon tribe, connected to high-speed internet in September through Elon Musk’s Starlink. Jack Nicas, our Brazil bureau chief, visited the tribe’s remote villages to see what the internet has changed for them. https://t.co/JXwhPDcR3L pic.twitter.com/7CKCHsY4QX
— The New York Times (@nytimes) June 2, 2024
Disa anëtarë të komunitetit u bënë aq të varur sa krerët e fiseve, nga frika se historia dhe kultura e Marumbo, të transmetuara gojarisht, mund të humbasin përgjithmonë, vendosën të kufizojnë aksesin në internet. Tani lejohet për dy orë çdo mëngjes, pesë orë çdo pasdite dhe gjatë gjithë ditës te dielen.
Megjithatë, disa prindër mendojnë se dëmi mund të jetë bërë tashmë. Një baba, Kaipa Marumbo, shprehu shqetësimin për lojërat e dhunshme me armë që luajnë fëmijët e tij.
"Unë jam i shqetësuar se papritur ata do të duan t'i imitojnë ata," tha ai.
Ndërkohë, disa anëtarë të Marumbo thonë se kanë rënë viktimë e mashtrimeve në internet për shkak të analfabetizmit të tyre dixhital, ndërsa me sa duket ka rreziqe në komunikimin e të rinjve pa përvojë me të huajt në rrjetet sociale.
Flora Dutra, një aktiviste braziliane që punon me fiset indigjene, ishte e rëndësishme në lidhjen e Marumbo me internetin. Ajo, sipas New York Post, beson se shqetësimet në lidhje me internetin janë të tepërta dhe argumenton se shumica e amerikanëve vendas duan dhe meritojnë akses në ueb.
Megjithatë, disa zyrtarë në Brazil kanë kritikuar zgjerimin e shërbimit në komunitete të largëta, duke thënë se kulturat dhe zakonet tani mund të humbasin përgjithmonë.
“Ky quhet etnocentrizëm. Të bardhët që mendojnë se e dinë se çfarë është më e mira për të gjithë”, tregon Dutra për këto kritika./ZËRI
