IRAN- Ashtu siç ndodhi me agresionin e Rusisë kundër Ukrainës, në atë rast, të vendeve të centraleve bërthamore civile në Zaporizhzhia dhe gjithashtu të centralit fantazmë në Çernobil, përshkallëzimi i shpejtë i sulmeve dhe opsioneve ushtarake në Iran ka ringjallur një kambanë alarmi të Luftës së Ftohtë: çfarë do të ndodhte nëse bombat izraelite do të arrinin depozitat e uraniumit të pasuruar (siç do ta shohim në nivele të ndryshme)? A ekziston vërtet mundësia që fenomeni i ndarjes së atomit të shkaktohet dhe kështu të ndodhë një shpërthim bërthamor?
Situata bëhet edhe më e pasigurt nga përdorimi i mundshëm i "GBU-57", e ashtuquajtura raketë shkatërruese bunkerësh, e cila, megjithatë, do të duhej të furnizohej nga forcat ushtarake amerikane dhe për këtë arsye do të kërkonte dritën jeshile nga presidenti i SHBA-së, Donald Trump. Ashtu si në rastet e mëparshme, nuk ka "literaturë" ose studim rasti që mund ta marrim si referencë të saktë, kështu që duhet të vazhdojmë me hipoteza.
Vendndodhja më e vjetër e pasurimit të uraniumit në Iran është Natanz, 220 kilometra në juglindje të Teheranit, e mbrojtur nga një bateri kundërajrore. Natanz është vendi më i madh i Iranit dhe aty ku janë "të fshehura" shumica e centrifugave të pasurimit të uraniumit.
Ka të ngjarë që sulmet të kenë dëmtuar centrifugat, të cilat janë shumë të ndjeshme ndaj dridhjeve. Por le të kalojmë te pyetja e pyetjeve: nëse shpërthen një zjarr mbi uraniumin, a ekziston rreziku i një reaksioni bërthamor?
Kushdo që ka jetuar vitet e shpërthimit të Çernobilit në vitin 1986 nuk mund ta harrojë se në atë rast ekzistonin të dy elementë: paqëndrueshmëria e bërthamës së uraniumit, i cili nga ana tjetër kishte çliruar radionuklide në atmosferë duke i lënë ato në mëshirën e erërave. Kjo është reja atomike famëkeqe, edhe më e rrezikshme sepse mund të lëvizë. Në realitet, teknikisht një “bombë atomike”, është një grup pjesësh.
Dhe ky është ndoshta aspekti më delikat i akuzave të kryeministrit Benjamin Netanyahu: a po punonte Irani për një bombë atomike?
Nuk nevojitet vetëm uraniumi i pasuruar, por edhe detonatori (aspak i lehtë për t’u ndërtuar) dhe më pas nevojiten raketa dhe platforma lëshimi të përshtatshme. Për të arritur në reaksionin e bombës bërthamore, duhet të krijohen disa kushte të dobishme, të gjitha njëherësh. Rreziku më i madh në një rast si bombardimi i vendit të Natanzit është në fakt reaksioni kimik dhe jo ai që çliron radionuklide.
Uraniumi në vetvete nuk është toksik për shëndetin. Ai është i pranishëm në natyrë dhe gjithçka varet nga ekspozimi. Më i rrezikshëm mund të jetë reaksioni kimik me fluorin që përdoret gjatë procesit të pasurimit dhe që e transformon uraniumin në një gaz, pra të paqëndrueshëm dhe agresiv. Edhe këtu, fluori në sasi minimale gjendet edhe në pastën e dhëmbëve sepse është i mirë për dhëmbët. Por mbi një dozë të caktuar mund të jetë vdekjeprurës.
Vendndodhja e dytë e pasurimit të uraniumit (kohët e fundit doli se edhe Irani ka një të tretë) është Fordow, në këtë rast 100 kilometra në jugperëndim të Teheranit.
Këtu, siç konfirmohet nga IAEA, ka më pak centrifuga, por janë më të fuqishme. Pasurimi i uraniumit arrin një nivel prej 60% dhe për këtë arsye nuk është larg nga 90% që konsiderohet optimal.
Një pyetje e fundit mbetet pa përgjigje. Çfarë do të ndodhte nëse GBU-57 do të godisnin vazhdimisht dhe thellë (ky është modaliteti i sulmit) Fordow? Në realitet nuk kemi precedentë. Për t'iu përgjigjur kësaj pyetjeje do të na duhej të dinim vendin e saktë të ruajtjes së uraniumit brenda vendit iranian. Hipoteza është se sasia nuk është e mjaftueshme për të shkaktuar shqetësim. Por përgjigjja është në duart e inteligjencës amerikane dhe izraelite./ZËRI
Marrë nga Corriere della Sera
