SHBA - Pragu i rënë dakord ndërkombëtarisht për të parandaluar që Toka të kalojë në një epokë të re të mbinxehur do të kalohet për të gjitha qëllimet praktike gjatë vitit 2024, ka paralajmëruar njeriu i njohur si ‘kumbari i shkencës klimatike’. James Hansen, ish-shkencëtari i NASA-s që ka marrë merita për paralajmërimin e botës për rreziqet e ndryshimeve klimatike në vitet 1980, tha se ngrohja globale e shkaktuar nga djegia e lëndëve djegëse fosile, e përforcuar nga ngjarja klimatike e përsëritur natyrshëm El Niño, do të çojë në maj temperaturat në deri në 1.7C (3F) mbi mesataren e përjetuar përpara industrializimit.
Kjo temperaturë e lartë, e matur gjatë periudhës 12-mujore deri në maj, nuk do të thyejë në vetvete angazhimin e marrë nga qeveritë e botës për të kufizuar ngrohjen globale në 1.5C (2.7F), përpara dominimit të qymyrit, naftës dhe gazit. Shkencëtarët thonë se tavani 1.5C nuk mund të konsiderohet i shkelur, me këtë moment që konsiderohet më i mundshëm për të ndodhur në vitet 2030.
Por Hansen tha se edhe pas zbehjes së El Niños, i cili zakonisht rrit nxehtësinë mesatare globale, periudha e viteve të mëvonshme, marrë së bashku, do të vazhdojë të jetë mesatare në kufirin 1.5C. Ngrohja e botës nga emetimet e gazrave serrë po përforcohet nga ndikimet e klimës, tha Hansen, siç është shkrirja e akullit të planetit, që po e bën sipërfaqen më të errët dhe për këtë arsye thith edhe më shumë dritën e diellit.
“Tani jemi në procesin e kalimit në botën 1.5C,” tha Hansen për Guardian. “Mund të vësh bast 100 dollarë për këtë”, tha ai.
Në një buletin të botuar me dy studiues të tjerë të klimës, Hansen deklaron se tavani i ngrohjes globale prej 1.5 gradë është miratuar për të gjitha qëllimet praktike, sepse çekuilibri i madh i energjisë planetare siguron që temperatura globale po shkon akoma më e lartë. Hansen ka promovuar një pikëpamje, të kundërshtuar nga disa shkencëtarë të tjerë të klimës, se shkalla e ngrohjes globale po përshpejtohet, për shkak të një hendeku në rritje midis sasisë së energjisë që absorbohet nga Toka nga dielli dhe sasisë që kthehet në hapësirë.
Hansen, i njohur për rolin e tij në zbulimin publikisht të fillimit të efektit serë në Kongresin Amerikan në 1988, shtoi se humbja e afërt e temperatures plus apo minis 1.5C duhet të shkaktojë një tronditje të Panelit Ndërqeveritar të Kombeve të Bashkuara për Ndryshimet Klimatike (IPCC), trupi kryesor i shkencës së klimës që ka hartuar rrugë për të shmangur shkeljen e objektivit.
"Të jetosh në botën që do jetë më e nxehtë tek 1.5C është një moment historik i rëndësishëm sepse tregon se historia që tregohet nga Kombet e Bashkuara, me pranimin e trupit të saj këshillues shkencor, IPCC, është një ngarkesë marrëzish," tha Hansen. "Ne nuk po lëvizim në një botë 1.5C, ne po kalojmë shkurtimisht nëpër të në 2024. Ne do të kalojmë nëpër botën 2C (3.6F) në vitet 2030, nëse nuk ndërmarrim veprime të qëllimshme për të ndikuar në balancën energjetike të planetit", tha ai.
Viti i kaluar ishte më i nxehti i regjistruar ndonjëherë. Agjencitë shkencore në SHBA dhe Bashkimin Evropian pritet të konfirmojnë këtë javë, me temperaturën globale për vitin 2023 afër 1.5C mbi epokën para-industriale. El Niño, i cili ngroh pjesë të Oqeanit Paqësor dhe normalisht shton temperaturën e përgjithshme globale, parashikohet të jetë edhe më i fortë këtë vit se ai i kaluar, përpara se të zhduket.
Mbledhja e qeverive në bisedimet e OKB-së për klimën të mbajtura në Dubai në dhjetor riafirmoi angazhimin e mëparshëm, të bërë në Paris në vitin 2015, për të luftuar për të frenuar rritjen e temperaturës globale në 1.5C, megjithëse shkencëtarët kanë paralajmëruar se bota është në rrugë të mirë për ta shmangur këtë, për shkak të emetimeve të larta të gazeve serrë dhe planet e vazhdueshme për një tepricë masive të shpimeve të naftës dhe gazit. Emetimet e karbonit nga lëndët djegëse fosile arritën një tjetër rekord vitin e kaluar.
Ndërsa objektivi 1.5C është një objektiv politik po aq sa shkencor, studiuesit thonë se do të ketë ndikime përkeqësuese përsa i përket valëve të të nxehtit, thatësirës, përmbytjeve dhe fatkeqësive të tjera, nëse bota tejkalon këtë temperaturë. Për vendet në zhvillim dhe shtetet e vogla ishullore në rrezik ekzistencial nga rritja e nivelit të detit dhe moti ekstrem, qëllimi i rënë dakord është një objektiv i luftuar dhe totemik, me "1.5C për të qëndruar gjallë", tani një shprehje e zakonshme që dëgjohet në bisedimet ndërkombëtare për klimën.
Pohimi i Hansen se ky vit do të paralajmërojë fillimin e një epoke të përshkallëzuar 1.5C ka marrë një përgjigje të kujdesshme nga shkencëtarë të tjerë të kontaktuar nga Guardian. Drew Shindell, një shkencëtar i klimës në Universitetin Duke, tha se ky vit ishte një vit jashtëzakonisht i ngrohtë, për shkak të El Niño dhe se vitet në vijim do të gjykojnë më së miri nëse objektivi 1.5C është zhdukur.
Por ai shtoi se bota po i afrohej kësaj pike dhe kufiri 1.5C ndoshta do të goditet në vitet 2020 dhe jo më 2030, duke pasur parasysh se vitet e fundit janë ngrohur kaq shpejt. “Për mendimin tim, nëse është viti 2024 apo 2027 ka pak ndryshim në fund në informimin e veprimeve tona – ne duhet të ndryshojmë kursin menjëherë ose do të humbasim aftësinë tonë për të mbajtur nivelin nën 2C", tha Shindell.
Zeke Hausfather, një shkencëtar i klimës në Stripe dhe Berkeley Earth, tha: "Unë nuk pajtohem pak me Hansen se temperaturat globale nuk do të jenë më pak se 1.4 C mbi kohërat para-industriale pasi të ketë një kundërbalancim nga La Niña, një kusht i kundërt klimatik me El Niño. Por në mënyrë afatgjatë këto lloje të temperaturave nuk do të shihen më, pasi Toka vazhdon të ngrohet". Ai shtoi se priste që mesatarja afatgjatë të kalonte plotësisht 1.5C në fillim të viteve 2030.
Andrew Dessler, studiues i klimës në Universitetin A&M të Teksasit, tha se ai gjithashtu priste që të duheshin 10 vite për të thyer barrierën 1.5C, por se pikëpamjet e Hansen duhet të merren seriozisht. "Jim është ndoshta shkencëtari më i madh i klimës në histori, kështu që unë hezitoj të mos pajtohem me të sepse ndoshta ai do të ketë të drejtë," tha Dessler.
Edhe nëse temperatura e botës do të thyejë barrierën 1.5 C, studiuesit theksojnë se kjo nuk do të thotë se gjithçka do të humbet në mënyrë të pakthyeshme, me çdo fraksion të një shkalle të shtuar, ose jo, domethënëse në formësimin e ashpërsisë së ndikimeve klimatike. Nga premtimet e qeverisë aktuale për të ulur emetimet – nëse jo veprimet e tyre aktuale deri më sot – bota ende po shkon drejt ngrohjes së paku 2.5C (4.5F) deri në fund të këtij shekulli.
"Unë mendoj se duke u shqetësuar për një prag të veçantë po adresojmë pyetjen e gabuar," tha Kerry Emanuel, një ekspert klimatik dhe meteorologjik në Institutin e Teknologjisë në Massachusetts. “Nuk ka shifra magjike në ndryshimin e klimës, vetëm rreziqe në rritje të shpejtë”. Emanuel vuri në dukje valët e fundit të të nxehtit, zjarret dhe stuhitë që tashmë janë duke u shtuar nga ngrohja globale prej rreth 1.2C (2.1F) mbi atë që ishte pak më shumë se një shekull më parë. "Ndoshta, sapo gjysma e popullsisë së planetit të ketë përjetuar të paktën një nga këto katastrofa të motit, ata do t'i bëjnë udhëheqësit e tyre të veprojnë," tha Emanuel. "Shpresoj që kjo fazë të mos marrë aq shumë dhimbje", shtoi ai./ZËRI/
