TIRANË- Ministria e Financave ka miratuar së fundmi formulën e re për taksimin e pasurive të paluajtshme në rast shitjeje, duke përfshirë zbritje 1% të vlerës. Por, sipas kësaj formule zbritja nuk do të jetë më shumë se 30% e çmimeve të referencës të zonës. Ky udhëzim i ri, do të aplikohet për të gjitha llojet e shitjeve të pasurive të paluajtshme, duke përfshirë, apartamentet, njësitë e biznesit, pishinat, depot, etj…
Por si do të ndikojë kjo në ekonomi? Si do të përllogaritet çmimi i referencës dhe çfarë efekti do të ketë? Për të iu përgjigjur këtyre pyetjeve ZËRI ka intervistuar dy ekspertë të fushës: Eduart Dibrën, konsulent imobiliar pranë Keller Williams Albania dhe Eduart Gjokutajn, ekspert ekonomie. Të dy do ti bëjnë më thjeshta dhe më të qarta këto ndryshime për qytetarët, të cilët gjenden përballë dilemës, në kushtet kur janë gati për shitur apo blerë një pronë.
Sipas Dibrës, kjo formulë e re do të ndikojë si rregullator i çmimit për palën shitëse.
“Në tregun e pasurive të paluajtshme, ky faktor do të ndikojë si rregullator i çmimit për palën shitëse. Pavarësisht se ka diferencë midis çmimit të referencës së shtetit dhe çmimeve reale të tregut, logjika është e njëjtë, pronat me vitndërtim më të hershëm do të kenë vlerë më të ulët në treg, gjithashtu edhe në tatim”, tha ai për ZËRI-n.
Sa i përket efektit në treg, Eduart Dibra, shprehet se “Efekti do të jetë standartizimi i çmimeve të pronave”.
“Kjo, ndihmon gjithashtu në analizën e krahasuar të tregut (psh nëse një ndërtim i viteve 2010 pretendon të njëjtin çmim me një ndërtim të vitit 2023, ligji i ri shërben shumë në ndërgjegjësimin e klientëve shitës për vendosjen e një çmimi real shitjeje)”, shton ai.
Ndërkohë sa i përket përllogaritjes së çmimit të referencës për ndërtimet që i përkasin kohës së komunizmit, pavarësisht se janë në zona të “lakmuara” të kryeqytetit, përllogaritet menjëhere 50% e referencës.
Për ZËRI-n, Dibra shprehet se zona e qendrës, stadiumi “Air Albania” dhe Blloku mbeten zonat me çmimet më të larta në Tiranë. Ndërkohë shton se çmimi i pronave dhe për vitin 2024 do të ketë një trend rritjeje, kjo dhe për shkak të rritjes së vazhdueshme të taksave dhe kostove të ndërtimit. Po ashtu, ai shprehet se ka pasur një trend rritjeje dhe në zonat periferike të Tiranës, kjo rrjedhimisht ka rritur dhe çmimet në zonat qendrore të kryeqytetit.
“Ndikuesi i parë dhe më i rëndësishëm i çmimit të tregut për pronat përcaktohet nga raporti kërkesë-ofertë. Duke parë tendencën e çmimeve këto vitet e fundit parashikohet rritje. Thënë kjo edhe nga ndërtuesit, të cilët shprehen se rritja e vazhdueshme e taksave dhe kostove të ndërtimit do të pasqyrohet në çmimet e pronave në ndërtim. Gjithashtu zhvillimi i infrastrukturës dhe zonave periferike ka sjellë e do të pasojë me rritje të çmimeve. Theksojmë se rritja e çmimeve në periferi është një tjetër ndikues për rritjen e çmimeve në zonat më qendrore”, përfundon ai.
Ndërkohë për ekspertin e ekonomisë, Eduart Gjokutaj pjesa me interes për individët që duan të shesin apo edhe të blejnë një sipërfaqe ndërtimore është zbritja me 1% të vlerës së referencës për çdo vit 'jetë' të banesës, ç'ka do të çojë dhe në vlera më të ulëta të shit-blerjes së pronës.
“Nisur nga ky moment më relaksues për pagimin e tatimit, i cili ulet sipas normës së amortizimit, natyrshëm që rriten edhe numri i transaksioneve, por mendoj se nuk do të ketë ndikim të konsiderueshëm në nivel kombëtar, pasi përtej interesit të përfitimit të tatimit më të ulët se më parë, një individ nxitet edhe nga tregues të tjerë që lidhen me perspektivën e të ardhruave, të mirëqenies, të nevojave për të përballuar koston e rritur të jetësës etj. Pra, ekonomia është e lidhur më shumë me kërkesën dhe ofertën, por në një treg që ka një liri të plotë për të operuar secili, si dhe ku nuk ka informalitet dhe pastrim të parasë së pistë, të cilat ulin edhe leverdinë ekonomike të një vendi nga nxitjet fiskale si kjo që po komentojmë”, thotë ai për ZËRI-n.
Pyetjes së çfarë do të ndodhë me ata që janë blerës, Gjokutaj shprehet se kjo formulë e re e çmimit të referencës është në interes të të dyja palëve, si shitësit ashtu dhe blerësit.
“Ky mekanizëm amortizimi është me interes ekonomik për individët që hyjnë në marrëveshje me shitësin për të blerë një pronë, pasi zbret me 1% nga vlerat si më lart për çdo vit që është më i hershëm se viti 2024, pra duke arritur që për ndërtime të 30 viteve më përpara do të zbritet 30% nga vlera e përcaktuar midis shitësit dhe blerësit nga viti 2024 e në vazhdim. Thënë ndryshe, amortizimi me 1% lehtëson si shitësin pasi do të paguajë më pak tatim mbi shitjen e pasurisë, por në të njëjtën kohë lehtëson edhe blerësin pasi ulet vlera finale e pronës, për aq sa përkon me vlerën e uljes së tatimit”, shprehet Gjokutaj.
Por a do të ndikojë kjo në uljen e parave informale në treg? Sipas ekspertit ky ndikim mund të jetë i vogël për sa kohë tregu i pasurive të paluajtshme mbetet me prezencë të madhe të informalitetit, si dhe në përgjithësi nuk do të minimizohen nga insitucionet që kanë detyrë parandalimin dhe penalizimin e hyrjeve të pakontrolluara të parasë së ''zezë''.
Viti 2024 pritet që të karakterizohet nga një trend në rritje i çmimit të pasurive të paluajshtme. Kjo në gjykimin e Gjokutajt ndodh nga prezenca në treg e parasë së zezë.
“Çmimi i shitjes së banesave do të vijojë të rritet, për sa kohë do të ketë prezencë të madhe të parasë informale, apo vijim të hyrjes së parasë së ''zezë'' nëpërmjet formave të ndryshme dhe që konsiderohen si investime të huaja në tregun imobiliar. Minimizimi i informalitetit është i lidhur ngushtë që me përpjeket e përforcuara për të monitoruar dhe mbajtur nën një kontroll të veçantë gjithë sektorin e ndërtimit, formalizimin e gjithë individividëve informale dhe që operojnë në shumë raste brenda tregut formal të ndërtimit, koordinimit efektiv të veprimeve midis institucioneve ligjzbatuese, si dhe rritjes së kapaciteteve operacionale të institucioneve, dhe minimizimit të patronazhimit politik, i cili ndikon në nivelin e korruptimit dhe pakjes së institucioneve”, shton Gjokutaj në prononcimin e tij për ZËRI-n./ZËRI
