-
Rama flet për investimin e Kushner në Sazan: Duam super luks!!!
9 Korrik, 19:49 -
VLORË- I rrethuar nga ujërat blu të Detit Mesdhe, ishulli shkëmbor i Sazanit shërbeu si bazë ushtarake shqiptare gjatë Luftës së Ftohtë. I izoluar nga pjesa tjetër e atij që ishte një nga vendet më të izoluara në botë, ndërtesat dhe bunkerët e tij të prishur janë "pushtuar" nga bimët. Rreth 300 milje (480 kilometra) në veri, dy blloqe kullash të bombarduara kanë pamje nga një bulevard i madh në Beograd. Dikur ishin selia e Ministrisë së Mbrojtjes së ish-Jugosllavisë, ndaj u goditën nga raketat e NATO-s në vitin 1999.
Deri kohët e fundit, kishte pak për të lidhur këto dy relike. Më pas, u shfaq Jared Kushner. Dhëndri i ish-presidentit amerikan Donald Trump dëshiron t'i kthejë këto dy vende në destinacione luksoze për të pasurit ndërkombëtarë. Ai planifikon të shpenzojë më shumë se 1 miliard dollarë për të ndërtuar hotele dhe vila.
Projektet po shkaktojnë disa polemika lidhur me mënyrë se si do të mbrohet mjedisi dhe trashëgimia kulturore në një rajon ku kujtimet janë ende të freskëta. Qeveria shqiptare dhe ajo serbe po mbrojnë investimet nga aleati i tyre kryesor i SHBA-së, duke thënë se ato do të sjellin përfitime ekonomike si vende pune. Kritikët thonë se e gjitha po bëhet për t'i rënë në sy familjes Trump për shkak të perspektivës së kthimit të tij në Shtëpinë e Bardhë dhe procesi i miratimit është përshpejtuar. Nëse synimi është ekskluziviteti, atëherë Sazani ka histori në këtë fushë. Për dekada nën regjimin diktatorial të komunistit Enver Hoxha, ishulli ishte shkëputur, në vetvete ishte një nga më të vështirat për t'u vizituar ose për t'u larguar.
"Interesi për Shqipërinë erdhi nga një vizitë në vitin 2021. Isha i intriguar. Pastaj mundësia u shfaq rreth një vit më vonë. Unë jam kthyer edhe dy herë të tjera që atëherë për të kontrolluar gjërat dhe për t'u siguruar që ndihem rehat. Unë jam gjithnjë e më i emocionuar për potencialin e investimit,"- tha Kushner me telefon javën e kaluar.
"Agjencia e investimeve e qeverisë shqiptare e drejtuar nga kryeministri pro-SHBA Edi Rama ka marrë aplikimin e Kushnerit për projektin e Sazanit dhe është duke punuar,"-tha Mirela Kumbaro, ministre e Turizmit dhe Mjedisit. Affinity po shqyrton gjithashtu mundësinë për një investim në gadishullin e Zvërnecit përballë Sazanit, megjithëse ende nuk është paraqitur asnjë aplikim.
"Ka më shumë punë për të bërë sepse është një zonë e mbrojtur,"-tha Asher Abehsera, CEO i Affinity Global Development, i cili ka punuar si partner me Kushner dhe do të mbikëqyrë zhvillimet.
Investimi total vetëm në Shqipëri do të jetë përfundimisht mbi 1 miliard dollarë, megjithëse afati kohor është i paqartë.
“Çdo investitor serioz, veçanërisht nga vendet aleate strategjike të Shqipërisë si Shtetet e Bashkuara, ka një derë të hapur për të kontribuar në rritjen cilësore të turizmit dhe standardet e larta në këtë sektor jetik për ekonominë e vendit”, tha Kumbaro.
Duke pasur parasysh vendndodhjen e tij strategjike, Sazani ka pasur shumë "pushtues". Përgjatë shekujve ka qenë nën kontrollin e romakëve, bizantinëve, osmanëve, venecianëve, britanikëve, grekëve, italianëve dhe më në fund iu dorëzua Shqipërisë pas Luftës së Dytë Botërore. Ushtria e braktisi atë në vitet 1990 pas rënies së komunizmit dhe Shqipëria kaloi një periudhë të paqëndrueshme kolapsi ekonomik, trazirash sociale dhe emigracioni masiv. U deshën dy dekada reformash përpara se Shqipëria të anëtarësohej në NATO dhe të aplikonte për anëtarësim në Bashkimin Evropian në 2009.
Ishulli i shkretë prej 1400 hektarësh mund të bëhet një vendstrehim i lakmuar. Kushner synon të ndërtojë vila luksoze të vendosura në majat e shkëmbinjve që ngrihen lart ku bashkohen detet Adriatik dhe Jon në Mesdhe, duke u përzier në peizazhin e thyer. Hoteli do të operohet nga marka ekskluzive Aman, klientët e së cilës përfshijnë Mark Zuckerberg, Bill Gates dhe Kardashians.
“Është shumë e rrallë të gjesh diçka të tillë në Mesdhe sot dhe unë besoj se kjo është vlera e vërtetë e Sazanit”, tha Auron Tare, një historian që ka shoqëruar Kushnerin dhe gruan e tij Ivanka Trump në turne në Shqipëri, së fundmi gjatë një vizitë njëjavore në qershor.
Çifti mbërriti në kryeqytetin Tiranë me avion privat dhe u qarkulluan në të gjithë vendin me helikopter, duke qëndruar në një jaht në pronësi të një shoku të paidentifikuar. Kushner ka thënë se është tërhequr nga kombi ballkanik si një destinacion turistik me rritje të shpejtë. Qeveria shqiptare pret 30% deri në 40% më shumë vizitorë këtë vit bazuar në prenotimet e deritanishme. Megjithatë, ndërsa interesi rritet, rritet edhe shtytja. Disa vendas, ambientalistë dhe politikanë janë të shqetësuar se ujërat e mbrojtura që rrethojnë ishullin mund të dëmtohen nga zhvillimi dhe trafiku detar.
Kushner ka thënë se projekti i tij do të respektojë të gjitha standardet mjedisore për të ruajtur vijën bregdetare, ndërsa Rama tha se kritikët “mashtrojnë veten” duke shtuar se zona është mbrojtur vetëm nga ushtarët e Enver Hoxhës. Por kritikët thonë gjithashtu se nuk kishte mjaft debate dhe rishikime të statusit të ishullit lidhur me sigurinë kombëtare. Shqipëria ndryshoi ligjin e saj për zonat e mbrojtura disa javë përpara se Kushner të shpallte publikisht planet e tij, duke hapur rrugën për ndërtimin e hoteleve me pesë yje ose "projekte të tjera strategjike të rëndësishme".
“Duke parë që demokratët mund të humbin zgjedhjet e nëntorit, Rama kërkon të rreshtohet me administratën Trump,”- tha Alfred Lela, sekretar i medias për Partinë Demokratike të opozitës në Shqipëri.
Kumbaro, ministrja e Turizmit, tha se nuk kishte asnjë lidhje midis ndryshimeve të ligjit dhe projektit të Kushnerit.
Çështja po bën jehonë edhe në Serbi. Affinity nënshkroi një qira 99-vjeçare me qeverinë në maj për të kthyer një pjesë të qendrës së Beogradit në një hotel luksoz me hapësirë komerciale dhe më shumë se 1,500 rezidenca. Kontrata nuk është publikuar, megjithëse projekti vlerësohet në rreth 500 milionë dollarë. Ministri serb i Ndërtimit, Goran Vesiç tha në atë kohë se Affinity është një "kompani me reputacion amerikan" që do të kontribuojë në "zhvillimin e Beogradit dhe Serbisë". Në udhëtimin e tij në qershor, Kushner ishte gjithashtu në Beograd dhe u takua me Presidentin Aleksandër Vuçiç.
Plani ndërkohë po kundërshtohet nga banorët e Beogradit dhe kundërshtarët e qeverisë, të cilët thonë se marrëveshja bie ndesh me përcaktimin e ndërtesave të dëmtuara nga Serbia si pjesë e trashëgimisë së saj kombëtare. Partia e Re Demokratike e Serbisë në opozitë denoncoi planet për ta kthyer vendndodhjen në "një hotel me një kazino, që tallte kulturën, historinë dhe arkitekturën e Serbisë".
Aleksandar Jovanoviç, një aktivist mjedisor dhe politik që po drejton një peticion në internet për të ndaluar projektin, u kërkoi beogradasve të mblidhen kundër marrëveshjes me Afinity.
“Në momentin kur shfaqen buldozerët, ne do t'i presim,”- tha Jovanoviç.
Kryeqyteti i Serbisë ka rregulluar pjesën më të madhe të dëmtimeve të NATO-s dhe bien në sy ndërtesat në qendër të qytetit ku ishte vendosur ushtria e atëhershme jugosllave. Askush nuk vdiq në bombardimin në një natë të fundit të prillit të vitit 1999, sepse oficerët e Slobodan Millosheviçit ishin zhvendosur në strehimoret e tyre.
"Disa janë të tmerruar, disa thjesht të trishtuar, disa pyesin pse qyteti i mban rrënojat të ekspozuara në vend që të bëjë diçka me to,"- tha Angelina Nikoliç, 67 vjeç, e cila punon me kohë të pjesshme si udhërrëfyese turistike. Një beogradase që ka jetuar gjithmonë në qendër të qytetit, ajo kujton natën kur goditën raketat.
“Blloqe të tëra dridheshin, unë po dridhesha në shtratin tim. Këto gjëra të mbeten përgjithmonë në kujtesë,”- tha ajo.
Në Shqipëri, Kushner dhe gruaja e tij u shoqëruan nga një arkitekt në vizitën e tyre të fundit. Ata ecën nëpër shtigjet e egra të Sazanit, duke kaluar ndërtesat ushtarake, shkollën dhe kinemanë e shkatërruar, të udhëhequr nga historiani Tare.
"Kushner ishte i intriguar nga e kaluara e ishullit si një zonë e kufizuar ushtarake,"- tha historiani. Sazani ishte i aftë të përballonte çdo rrethim për gjashtë muaj, ishte i vetëqëndrueshëm në armatim dhe ushqim. Njerëzit në qytetin bregdetar të Vlorës – vetëm 25 minuta larg me një varkë turistike – lindën, u rritën dhe u plakën pa e vizituar kurrë Sazanin.
Niko Leraj, 64-vjeçari, ish-oficer i artilerisë në brigadën e marinës, i vendosur në ishull për gati 9 vjet, shpesh vështron Sazanin ku dikur jetonte me familjen e tij nga Vlora. Ai është në favor që ishulli të restaurohet dhe rivitalizohet nga Kushner, megjithëse do të preferonte që zhvillimi të menaxhohej për njerëzit nga shteti.
“Për dikë si unë që ka jetuar në këtë ishull, më dhemb ta shoh atë të lënë pas dore për kaq shumë kohë. Dua ta shoh sërish të bukur,”- tha Leraj.
Marrë dhe përkthyer nga Bloomberg
