Aktualitet

WP: Shqiptarët tejkalojnë Escobar-in, dominojnë bumin e trafikut global të kokainës

Një rekord prej 2,757 ton kokainë u prodhua në të gjithë botën në vitin 2022, një rritje prej 20 për qind krahasuar me vitin 2021, sipas raportit më të fundit global të drogës nga Zyra e OKB-së për Drogën dhe Krimin.

F.I
WP: Shqiptarët tejkalojnë Escobar-in, dominojnë bumin e trafikut
Dritan Rexhepi

TIRANË- Në një artikull kushtuar trafikut të kokainës, "Washington Post" shkruan se trafikimi është shumë më i madh se në çdo moment të historisë, pasi trafikantët shqiptarë zgjerojnë tregun në Evropë.

'Zoti i drogës' kishte shpëtuar tashmë nga drejtësia në tre vende dhe planifikonte ta bënte përsëri. Në më pak se një dekadë, Dritan Rexhepi kishte ndërtuar një biznes kontrabande që shkonte nga fushat e Kolumbisë në portet e Ekuadorit dhe në rrugët e Evropës, thanë hetuesit italianë dhe latinoamerikanë, duke rivalizuar ndikimin e karteleve të fuqishme të Meksikës. Marka e tij, e gdhendur në pako kokaine, ishte “Bello” – i bukuri.

Ngritja e shqiptarit nga një person i armatosur në vendin e tij në mbret transatlantik është pjesë e një shpërthimi global në industrinë e kokainës, një tregti që është shumë më e madhe dhe më e larmishme gjeografikisht se në çdo moment të historisë.

Amerika e Jugut tani prodhon më shumë se dy herë më shumë kokainë sesa një dekadë më parë. Origjina e shumicës së kokainës në botë, është trefishuar, sipas shifrave të SHBA-së, dhe sasia e tokës e përdorur për të rritur përbërësin bazë të drogës është më shumë se pesë herë më shumë se sa ishte kur zoti famëkeq i drogës Pablo Escobar u vra në vitin 1993. Një rekord prej 2,757 ton kokainë u prodhua në të gjithë botën në vitin 2022, një rritje prej 20 për qind krahasuar me vitin 2021, sipas raportit më të fundit global të drogës nga Zyra e OKB-së për Drogën dhe Krimin.

“Po shkon lart e lart e lart,” tha Thomas Pietschmann, një oficer kërkimor në UNODC. “Disa vite më parë, njerëzit thoshin se e ardhmja është droga sintetike. … Tani për tani, është ende kokainë”.

Për dekada, konsumatorët e kokainës ishin kryesisht amerikanë dhe ndalimi ishte një prioritet i qeverisë amerikane. Por pavarësisht dhjetëra miliarda dollarëve të shpenzuara në luftën e SHBA-së kundër drogës në Amerikën Latine, industria jo vetëm që është rritur, por është globalizuar, me rrugë të reja, tregje të reja dhe sipërmarrje të reja kriminale. 

Pothuajse secili nga kombet kontinentale të Amerikës Latine është bërë një prodhues ose lëvizës kryesor i drogës, me Ekuadorin tani një nga pikat më të rëndësishme të tranzitit të kokainës në botë. Kërkesa po rritet në Evropë, e cila rivalizon Shtetet e Bashkuara si destinacioni kryesor i kokainës në botë. Konfiskimet e kokainës në vendet e BE-së u rritën pesëfish midis 2011 dhe 2021 dhe tejkaluan ato në Shtetet e Bashkuara në 2022. Ndërsa Shtetet e Bashkuara mbeten një treg i madh, përdorimi i kokainës ka rënë me rreth 20 për qind që nga viti 2006, sipas UNODC.

Grupet kriminale ballkanike, italiane, turke dhe ruse janë përfshirë të gjitha në Amerikën Latine për një pjesë të aksionit. Pak kanë arritur të futen në trafikun e kokainës, ashtu si rrjetet kriminale shqiptare, thonë hetuesit dhe analistët.

“Ne e dimë se nuk ka vetëm një kanal për kokainën,” tha Marco Martino, një zyrtar i lartë i policisë italiane i ngarkuar me koordinimin e operacioneve kundër narkotikëve. Por “shqiptarët”, tha ai, “janë më të mirët dhe më të mëdhenjtë”.

Ndërsa prodhimi i kokainës po shpërthente, thanë hetuesit, rrjetet kriminale shqiptare shfrytëzuan mundësinë që ajo ofronte. Ata ishin kritikë për dërgimin e drogës në Evropë dhe nxitjen e konsumit në të gjithë kontinentin. 

Rexhepi, 44 vjeç, ndërtoi pjesën më të madhe të perandorisë së tij nga një qeli burgu ekuadorian, duke nxitur lidhjet me bandat e Amerikës Latine dhe duke e kthyer bllokun e qelisë së tij në një suitë ekzekutive. Një avokat që e përfaqëson atë në Shqipëri nuk pranoi të komentonte. Rexhepi, në një apel të vitit 2015, mohoi çdo përfshirje në trafikun e drogës, “qoftë si autor, bashkëpunëtor apo ndihmës”. Por në vitin 2021, Italia kërkoi ekstradimin e tij, duke paralajmëruar autoritetet në Ekuador në një letër nga ambasada e saj në Quito se Rexhepi ishte “udhëheqësi i padiskutueshëm” i një rrjeti shqiptar të trafikut të drogës me shtrirje globale dhe akses në “sasi të pafundme kokaine”.

Shfaqja e Rexhepit si një ndërmjetës i frikshëm pushteti brenda një burgu federal në provincën Cotopaxi ishte simptomatike e rënies së kontrollit të qeverisë në Ekuador. Por me autoritetet në Romë që kërkonin ta burgosnin për trafik droge, ai vendosi se ishte koha të lëvizte sërish. Një gjykatës vendas, duke përmendur një nevojë mjekësore, e urdhëroi atë të ndalohej në shtëpi në një lagje të pasur këtu në qytetin port të Guayaquil në gusht 2021, sipas zyrtarëve ekuadorianë. Më pas, siç parashikohej, Rexhepi u zhduk.

“Me këto fitime, këto organizata arrijnë të përshkojnë të gjitha institucionet publike dhe private, duke korruptuar çdo strukturë”, tha në një intervistë ish-drejtori i Ekuadorit kundër narkotikëve, gjenerali Willian Villarroel.

Sipërmarrësit e trafikut të drogës nga Shqipëria, një vend me vetëm rreth 2.8 milionë banorë, kanë filluar të rivalizojnë kartelet më të fuqishme në botë duke punuar me ta, jo kundër tyre, duke transformuar mënyrën se si drejtohet tregtia. Rrjetet e reja, thonë hetuesit, janë shpesh koalicione kriminale të grupeve të ndryshme dhe të pavarura, sesa kartele hierarkike dhe konkurruese të dhunshme.

Europol është në dijeni të dhjetëra klane “shqipfolëse” apo rrjete të organizuara kriminale që veprojnë aktualisht në Evropë, tha në një intervistë Robert Fay, kreu i njësisë së drogës në Europol.

“Nuk ka të bëjë me sa njerëz keni”, tha Fatjona Mejdini, një analiste shqiptare në Iniciativën Globale kundër Krimit të Organizuar Transnacional. “Ka të bëjë me aleancat e duhura që mund të krijoni”.

Nga qelia e burgut në Ekuador, Rexhepi hapi rrugën. Ai u miqësua me drejtuesit e bandës më të fuqishme të Ekuadorit, Los Choneros, të cilët tashmë punonin për kartelin Sinaloa të Meksikës, sipas një prej anëtarëve themelues të bandës, i cili, si disa të tjerë të intervistuar për këtë artikull, foli në kushte anonimiteti për shkak të shqetësimeve të sigurisë.

Kjo çoi në partneritete strategjike si me trafikantët e Amerikës së Jugut, ashtu edhe me krerët e bandave në të gjithë Evropën. Qëllimi i tij ishte i thjeshtë, hetuesit dhe analistët thanë: të shesë sa më shumë kokainë me fitim të bollshëm për të gjitha palët në marrëveshje.

“Rexhepi është pionieri”, tha Mejdini.

Prodhimi në rritje i kokainës

Shpërthimi në prodhimin e kokainës mund të gjurmohet në çmobilizimin e grupit më të madh rebel majtist të Kolumbisë, Forcat e Armatosura Revolucionare të Kolumbisë (FARC). Një marrëveshje historike paqeje me qeverinë e vendit në vitin 2016 i dha fund konfliktit civil më të gjatë në hemisferë, një konflikt në të cilin Shtetet e Bashkuara luajtën një rol kritik.

Që nga fillimi i paketës kundër narkotikëve dhe sigurisë të njohur si Plani i Kolumbisë në vitin 2000, Shtetet e Bashkuara kanë dërguar rreth 14 miliardë dollarë fonde në Kolumbi, të paktën 60 për qind e tyre për ushtrinë dhe policinë. Plani u fokusua kryesisht në luftimin e prodhimit dhe eksportit të kokainës në vend, të cilin FARC e kontrollonte, duke përdorur të ardhurat për të financuar kryengritjen dhe për të siguruar territorin e saj.

Kur guerilët hodhën armët, një përhapje e grupeve më të vogla të armatosura, të shtyrë nga fitimi dhe jo nga ideologjia, u përfshi në zonat e prodhimit të kokas.

Këta trafikantë droge “nuk kanë më interesa politike”, tha Leonardo Correa, kreu i misionit të UNODC në Kolumbi. “Ajo që ata duan është të nxjerrin ilaçin sa më shpejt që të jetë e mundur, për të fituar sa më shumë para.” 

Në vend që të sigurojnë gjethe koka nga fushat në qendër të vendit, prodhuesit e kokainës në Kolumbi kanë krijuar “enklava” pranë kufijve dhe brigjeve të vendit, për të eksportuar më lehtë drogën. Këto enklava u bënë një dyqan me një ndalesë për një proces që më parë ishte shpërndarë – tani, kultivimi, nxjerrja dhe rafinimi i drogës ndodhën të gjitha në të njëjtën zonë përpara se të zhvendoset përtej kufijve të afërt. Tre nga katër enklavat më produktive kufizohen me Ekuadorin.

Prodhuesit madje kanë përmirësuar vetë bimën, duke krijuar kultura hibride jashtëzakonisht produktive që nxjerrin më shumë alkaloide nga e njëjta sasi gjethesh. Qeveria e Gustavo Petro, presidenti i parë majtist i Kolumbisë dhe një kundërshtar i ashpër i “luftës kundër drogës” të udhëhequr nga SHBA-të, është zotuar të çmontojë rrjetet e trafikut të drogës, por ajo e zhvendosi fokusin e saj larg çrrënjosjes së të korrave të kokas. Analistët thonë se kjo vetëm ka nxitur më tej kultivimin dhe mund të tërheqë kritika të ashpra nga administrata e ardhshme e Trump.

Sasia e tokës së përdorur për të mbjellë koka në Kolumbi u rrit me 10 për qind në vitin 2023, por produktiviteti i kësaj toke shpërtheu: prodhimi i kokainës u rrit me 53 për qind, sipas UNODC. Si rezultat, këto enklava – që përbëjnë 14 për qind të territorit kolumbian që ka të korra – prodhojnë rreth 40 për qind të kokas së vendit, sipas UNODC. Kjo ka bërë që zona të tjera të vendit të përballen me vështirësi për të shitur të korrat e tyre koka.

Ndërsa grupet kriminale kolumbiane industrializuan sistemet e tyre, mafiet evropiane ofruan perspektivën e rrugëve të reja për të shmangur patrullimet e intensifikuara të SHBA-së përgjatë bregdetit të Kolumbisë. Kokaina filloi të lëvizte në sasi gjithnjë e më të mëdha nëpër vende, duke përfshirë Ekuadorin, Kosta Rikën dhe Paraguajin dhe në anijet e destinuara për në Evropë.

Në Ekuador, një vend që nuk prodhon kokainë, autoritetet kapën më shumë drogë në vitin 2023 sesa konfiskimet totale të kombinuara të Perusë dhe Bolivisë, vendet e dyta dhe të treta më të mëdha të prodhimit. Këtë vit, deri në mes të dhjetorit, Ekuadori kapi 251 ton kokainë, nga 197 vitin e kaluar. Më shumë se 81 tonë ishin të destinuar për në Evropë, krahasuar me vetëm rreth 18 që ishin të destinuara për Shtetet e Bashkuara dhe Meksikën.

Për vetëm një kilogram kokainë, me vlerë rreth 2,000 dollarë në Kolumbi, trafikantët e drogës mund të fitonin 25,000 dollarë duke e kontrabanduar në Shtetet e Bashkuara, por të paktën 31,500 dollarë nëse arrinte në Evropë, sipas zyrtarëve të OKB-së dhe BE-së.

Në vitin 2022, për të gjashtin vit radhazi shtetet e BE-së raportuan një numër rekord të konfiskimeve të kokainës, me Belgjikën, Spanjën dhe Holandën që regjistrojnë më së shumti. Pothuajse 70 për qind e këtyre konfiskimeve të drogës ishin nga anijet kontejnerësh që mbërritën nga Amerika Latine. 

Ishte një nga konfiskimet e vetme më të mëdha të kokainës në botë në rekord – dhe autoritetet e gjetën atë rastësisht.

Në fund të janarit, oficerët ushtarakë ekuadorianë ndoqën drejtimin rreth një sasie armësh dhe eksplozivësh të fshehur në një fermë derrash në provincën Los Rios. Në vend të kësaj, në një bodrum nëntokësor, ata gjetën 22,000 tulla kokainë – 22 tonë në total, një ngarkesë e vlerësuar në më shumë se 660 milionë dollarë në tregun evropian. Paketat ishin etiketuar me logot e linjave ajrore: Iberia, KLM, Katar, Jet2.

Sipas zyrtarëve të inteligjencës dhe dosjeve të gjykatës ekuadoriane, depoja i përkiste një grupi kriminal shqiptar.

Për një qeveri ekuadoriane që gati ishte shembur për shkak të dhunës së drogës, ajo u përshëndet si një goditje e madhe për tregtinë e kokainës në vend. Ai gjithashtu konfirmoi rolin global të Ekuadorit si një pikë kyçe tranziti dhe qendër logjistike për trafikantët më të fuqishëm të drogës në botë.

I vendosur mes vendeve prodhuese të kokainës të Kolumbisë dhe Perusë, Ekuadori u bë një vend ideal për trafikantët, thanë hetuesit. Ajo kishte mbikëqyrje të kufizuar bregdetare, institucione të brishta që ishin të korruptueshme, politika të buta vizash që lejonin qëndrimin afatgjatë për të huajt dhe një grup të fortë bandash vendase të etur për t’u bashkuar me grupet evropiane për të transportuar drogë.  

Sipas autoriteteve ekuadoriane, në vitin 2023, rreth gjysma e kokainës së kapur në kontejnerë në Ekuador përpara nisjes për në Evropë, ishte fshehur në dërgesat e bananeve. Sekuestrimi i janarit në fermën e derrave ilustroi gjithashtu modelin shqiptar të trafikimit, thanë zyrtarët e inteligjencës, me bashkëpunëtorë të palëve të treta të kontraktuar për çdo hallkë në zinxhirin e furnizimit të kokainës.

Grupet e armatosura kolumbiane merren me prodhimin dhe transportin përtej kufirit, dhe bandat ekuadoriane e marrin atë nga atje. Për të lëvizur 22 tonë kokainë, për shembull, një bandë, Los Lobos, e transportoi drogën në bodrumin e nëndheshëm, sipas një zyrtari të inteligjencës me njohuri për rastin. Një tjetër, Los Choneros, kishte për detyrë të ruante drogën, ndërsa një i treti, Los Lagartos, duhej të kontrabandonte drogën në port. Më në fund, Los Chone Killers duhej të sigurohej që ajo të lihej e fshehur në një anije kontejneri të caktuar.

Në shtator 2020, pas një hetimi pesëvjeçar, qindra oficerë në të gjithë Evropën kryen një goditje të madhe kundër operacioneve të Rexhepit – duke arrestuar 20 individë në Itali, Holandë, Gjermani, Greqi, Rumani, Hungari, Spanjë, Shqipëri dhe Dubai.

Autoritetet italiane u dërguan një sërë letrash zyrtarëve ekuadorianë, duke u kërkuar atyre që të fillonin procedurat e ekstradimit kundër Rexhepit. Në një letër të vitit 2021 nga Ambasada Italiane, e cila u shqyrtua nga The Washington Post, diplomatët paralajmëruan se Rexhepi organizonte dërgesat transatlantike të drogës dhe urdhëroi vrasjen e rivalëve “falë një rrjeti të dendur bashkëpunimi dhe korrupsioni, nga burgu, duke përdorur të gjitha llojet e komunikimit”.

Por Rexhepi kishte planet e veta. Në gusht 2021, një gjykatës i Guayaquil, Diego Poma, i dha Rexhepit arrest shtëpiak për “arsye mjekësore” me një monitor të kyçit të këmbës, sipas urdhrit të gjykatës. Ditë më vonë, gjyqtari urdhëroi heqjen e monitorit të kyçit të këmbës dhe e udhëzoi Rexhepin që çdo 15 ditë të paraqitej tek autoritetet. Gjyqtari më vonë u shkarkua nga këshilli gjyqësor i vendit, i cili zbuloi se ai kishte shkelur pavarësinë e nëpunësve gjyqësorë në disa vendime që përfitonin bosët e fuqishëm të drogës. Poma, në procesin e tij disiplinor, mohoi keqbërjen dhe tha se kishte ndjekur të gjitha protokollet ligjore në marrjen e vendimeve të tij.

Në vitin 2023, lirimi i Rexhepit u denoncua publikisht nga kandidati presidencial Fernando Villavicencio si një shembull tjetër i zbritjes së Ekuadorit në paligjshmëri; disa muaj më vonë, Villavicencio, i cili premtoi të merrte kundër bandave të narkotikëve të vendit, u vra.

Deri atëherë, ishte bërë e qartë se sa pushtet kishin trafikantët shqiptarë të drogës në Ekuador. Një tjetër trafikant i shquar shqiptar i drogës, Dritan Gjika, kishte krijuar një rrjet të gjerë lidhjesh biznesi dhe politike, zbuluan hetuesit, dyshohet se nën mbrojtjen e kreut të policisë së Ekuadorit. Disa zyrtarë të inteligjencës evropiane thanë se dyshojnë se Gjika mund të jetë pjesë e rrjetit të Rexhepit.

Në janar, bandat ekuadoriane lëshuan një valë dhune që synonte institucionet dhe mediat e vendit. Presidenti i ri i vendit, Daniel Noboa, u përgjigj duke shpallur një gjendje konflikti të brendshëm të armatosur kundër bandave, duke mobilizuar ushtrinë për të vendosur kontrollin në qytetet dhe burgjet e vendit. Që atëherë, qeveria ka deklaruar një rënie prej 18 për qind në shkallën e vrasjeve, por rrëmbimet dhe zhvatjet kanë vazhduar të rriten dhe organizatat e të drejtave të njeriut kanë akuzuar qeverinë për arrestimin e mijërave me pak prova të procesit të rregullt.

Rënia e vrasjeve, tha Renato Rivera, koordinator i Observatorit të Krimit të Organizuar të Ekuadorit, “nuk është një përgjigje ndaj militarizimit, por më tepër ndaj proceseve të paqes dhe aleancave kriminale” midis bandave. Pavarësisht deklaratës së presidentit për konflikt të armatosur të brendshëm, strukturat kriminale më të fuqishme të vendit – siç janë shqiptarët – mbeten “pikërisht të njëjta”, shtoi ai.

“Këto grupe transnacionale nuk janë prekur realisht,” tha Rivera.

Tregje të reja në Afrikë dhe Azi

Zotët e kokainës vazhdojnë të përshtaten, të diversifikohen dhe të lulëzojnë.

Ndërsa autoritetet e zbatimit të ligjit në Evropë kanë intensifikuar operacionet e ndalimit, veçanërisht në portet kryesore në Evropën Veriore, trafikantët e drogës duket se po zhvendosen në pika të tjera hyrjeje. Holanda dhe Belgjika, shtëpia e porteve më të mëdha në Evropë, sekuestroi rreth gjysmën e sasisë së kokainës në gjysmën e parë të 2024-ës sesa në të njëjtën periudhë të vitit të kaluar.

Spanja, e cila ka vazhduar të konfiskojë sasi rekord kokaine, duket se po kalon Belgjikën dhe Holandën si porta më e rëndësishme e Evropës për kokainën. Suedia dhe Norvegjia raportuan gjithashtu konfiskimet rekord të kokainës në porte në vitin 2023, sipas BE-së. Agjencia e Barnave. Gjermania pa më shumë se dyfishimin e konfiskimeve të kokainës midis 2022 dhe 2023, sipas UNODC.

Trafikantët po përdorin gjithnjë e më shumë laboratorë në Evropë për të përpunuar kokainën ose për ta ndarë atë nga materialet e tjera që përdoren për ta fshehur. E.U. raportoi çmontimin e 39 laboratorëve të kokainës nëpër shtetet anëtare në vitin 2022, nga të paktën 16 në 2019; një laborator, i zbuluar nga autoritetet në Spanjë në vitin 2023, nxirrte 200 kilogramë (pothuajse 450 paund) kokainë çdo ditë.

Tregjet e reja përtej Evropës vazhdojnë të hapen si përgjigje ndaj konsumit të kokainës. Australia raportoi prevalencën më të lartë vjetore të përdorimit të kokainës në botë, sipas UNODC, megjithëse të dhënat e ujërave të zeza sugjerojnë se shumica e konsumatorëve të kokainës e përdorin drogën vetëm herë pas here. Në fillim të dhjetorit, autoritetet australiane kapën mbi dy ton kokainë, sekuestrimi më i madh ndonjëherë i drogës në vend. Vetëm disa ditë më parë, marina kolumbiane njoftoi kapjen e gjashtë “narko-subave” që mbanin më shumë se 225 ton kokainë, duke përfshirë një që transportonte pesë ton kokainë në Australi.

Disa analistë spekulojnë se Turqia, ku zyrtarët raportuan një rritje prej 45 për qind të konfiskimeve të kokainës midis 2020 dhe 2021, mund të bëhet një korridor vendimtar për lëvizjen e drogës në lindje. Aty autoritetet e gjetën Rexhepin në nëntor 2023, dy vjet pasi u lirua nga burgu në Ekuador. Ai u arrestua në përgjigje të kërkesave për ekstradim nga Italia dhe Shqipëria./ZËRI

Poll

MOS HUMB