BOLIVI- Ndërsa Martina Canchi Nate ecën nëpër xhunglën boliviane, fluturat e kuqe fluturojnë rreth saj, ne duhet t'i kërkojmë asaj të ndalojë - ekipi ynë nuk mund të vazhdojë raporton BBC.
Ajo është 84 vjeç, por brenda 10 minutash, gërmon tre pemë për të nxjerrë zhardhokët nga rrënjët vetëm me dy goditje me thikë.Martina është nga Tsimane, një komunitet indigjen gjysmë nomad që jeton në pyllin tropikal të Amazonës, në veri të qytetit më të madh të Bolivisë, La Paz.
Fuqia e moshatarëve të saj nuk është e pazakontë në Tsimane. Shkencëtarët kanë arritur në përfundimin se ky popull ka arteriet më të shëndetshme të studiuara ndonjëherë dhe se truri i tyre plaket më ngadalë se i njerëzve kudo në botë.
Tsimanët janë një nga popujt e fundit në planet që mbijetojne vetëm me anë të gjuetisë, kërkimit të ushqimit dhe bujqësisë.
Studiuesit zbuluan se vetëm 14% e kalorive që hanë janë nga yndyra, krahasuar me 34% në SHBA. Ushqimet e tyre janë të pasura me fibra dhe 72% e kalorive të tyre vijnë nga karbohidratet, krahasuar me 52% në SHBA. Proteinat vijnë nga kafshët që ata gjuajnë, si zogjtë, majmunët dhe peshqit. Kur bëhet fjalë për gatimin, tradicionalisht, nuk ka skuqje.
Megjithatë, historia e nisjes së epokës së Tsimane nuk është vërtetuar ekzaktësisht. Disa kanë vështirësi të numërojnë, pasi nuk u janë mësuar mirë numrat. Ata na thanë se udhëhiqen nga të dhënat e misioneve të krishtera në zonë ose nga sa kohë e kanë njohur njëri-tjetrin. Shkencëtarët bëjnë llogaritjet bazuar në moshat e fëmijëve të një personi.
Shumë Tsimane nuk arrijnë kurrë pleqërinë, kur filloi studimi, jetëgjatësia mesatare e tyre ishte rreth 45 vjeç ndërsa tani është rritur në 50.
Në klinikën ku bëhen skanimet, Dr Eid pyet një të moshuar për familjen e saj.
Duke numëruar me gishta, ajo thotë e trishtuar se kishte gjashtë fëmijë, nga të cilët pesë i kishin vdekur. Një tjetër thotë se kishte 12, nga të cilët katër nuk i kishte më ndërsa një tjetër thotë se ka nëntë fëmijë ende gjallë.
Studiuesit besojnë se të gjithë Tsimane kanë përjetuar një lloj infeksioni nga parazitët ose krimbat gjatë jetës së tyre. Ata gjithashtu gjetën nivele të larta të patogjenëve dhe inflamacionit, duke sugjeruar që trupat e Tsimanes po luftonin vazhdimisht me infeksionet. Megjithatë, mënyra e jetesës së komunitetit po ndryshon./ ZËRI
