Qeveria synon që të mbështesë një sërë fushash ku secila ka nënsektorët e saj përmes masave të veçanta të cilat parashikohen në draft strategjinë e re kombëtare S3 2024-2030 të hedhur për konsultim. Në dokument analizohet se buxheti i nevojshëm për zbatimin e kësaj strategjie përgjatë disa viteve është 1.2 miliard euro ku një pjesë do të financohet nga buxheti e një tjetër nga fondet e Bashkimit Europian apo donatorët.
“Për të adresuar nevojat financiare në afatin kohor të strategjisë, afërsisht 60% e buxhetit total do të mbulohet nga shteti, me 37.4% të llogaritur tashmë në Programin Buxhetor Afatmesëm trevjeçar (PBA) për 2024-2026. Fondi i BE-së dhe donatorëve të tjerë ndërkombëtarë është planifikuar të mbulohet nga instrumentet e BE-së dhe programet e tjera të donatorëve aktualisht në fuqi, duke kontribuar në rreth 31% të totalit të fondeve të nevojshme për zbatimin e planit të veprimit,”- thuhet në dokument.
Strategjia ndalet në analizë të detajuar të sektorëve prioritare ku përgjatë disa viteve parashikohen një total financimi. Pjesa më e madhe është parashikuar të shkojë për zinxhirin e ushqimit të shëndetshëm dhe të qëndrueshëm me 448 milionë euro. Më pas vjen kërkimi dhe zhvillimi me një fond 361 milionë euro, turizmi i qëndrueshëm dhe i diversifikuar 180 milionë euro, energjia e rinovueshme me 81 milionë euro, angazhimi i diasporës me 70 milionë euro, lëndët e para 56 milionë euro, 44 milionë euro mbajtja e talenteve, 11 milionë euro arsimi, 7.3 milionë euro lidhjet teknologjike dhe dixhitalizimi.
Sektorët prioritarë të cilët janë në bazë të strategjisë janë efekt i kërkimeve të mëhershme të dedikuara përmes atij që quhet Procesi i Zbulimit të Sipërmarrjes.
“S3T Shqiptar zhvilloi një Udhërrëfyes Kombëtar S3 bazuar në Kuadrin e JRC-së, duke ruajtur një perspektivë rajonale. I pozicionuar si një strategji ombrellë, S3 ndodhet midis Strategjisë Kombëtare për Zhvillim dhe Integrim (SKZHI) dhe strategjive sektoriale, që do të thotë se strategjitë sektoriale do t’i referohen dhe do t’i përshtaten si S3-it ashtu edhe SKZHI-së.
Në vijim të udhërrëfyesit, Shqipëria përfundoi analizën fillestare të kontekstit përmes hartëzimit sasior dhe cilësor të potencialit ekonomik, inovativ, shkencor dhe teknologjik të vendit, duke identifikuar fushat prioritare për shqyrtim të mëtejshëm gjatë fazës së Procesit të Zbulimit Sipërmarrës (EDP),“- thuhet në dokument.
Fushat prioritare të identifikuara bazuar në procesin EDP
Fusha 1: Energjia e Rinovueshme dhe Burimet Natyrore me nënsektorët:
Energjia e Rinovueshme: Rritja e diversifikimit të burimeve të rinovueshme të energjisë për një të ardhme të qëndrueshme, duke kombinuar Energjinë Diellore, Erës, Hidike, Gjeotermale dhe Biomasës Lëndët e para: Rritja e kërkimit, shfrytëzimit dhe përpunimit të lëndëve të para minerale. Ruajtja e Mjedisit/Menaxhimi i Qëndrueshëm i Pyjeve: Zbatimi i praktikave të menaxhimit të pyjeve, duke përfshirë ripyllëzimin dhe korrjen e qëndrueshme të drurit, për të balancuar përfitimet ekonomike me ruajtjen e mjedisit.
Fusha 2: Turizëm i qëndrueshëm dhe i larmishëm me nënsektorët:
Turizmi i Trashëgimisë Kulturore dhe Traditës: Ruani dhe promovoni vendet historike dhe kulturore, muzetë dhe traditat e Shqipërisë për të tërhequr entuziastët e trashëgimisë, duke siguruar që trashëgimia kulturore e Shqipërisë do të ruhet, restaurohet dhe promovohet. Turizëm Shëndetësor dhe i Mirëqenies: Shqipëria mund të shfrytëzojë bukurinë e saj natyrore dhe burimet terapeutike për të zhvilluar këtë nënsektor. Agroturizëm dhe Përvoja nga ferma në tryezë: Promovoni turizmin vendor duke lidhur vizitorët me fermat vendore dhe aktivitetet agroturistike, duke vënë theksin në prodhimin e qëndrueshëm të ushqimit. Kjo mund të arrihet në mënyra të ndryshme. Ekoturizmi dhe Zhvillimi i Qëndrueshëm i Turizmit: Zhvilloni dhe nxitni iniciativat ekoturistike që kontribuojnë në zhvillimin dhe mbështetjen e komuniteteve të destinacioneve ekoturistike, duke përfshirë ecjen dhe ruajtjen e jetës së egër, turizmin aventuresk dhe sportiv dhe agroturizmin, për të përfituar nga peizazhet dhe biodiversiteti i larmishëm i Shqipërisë.
Fusha 3: Zinxhiri ushqimor i shëndetshëm dhe i qëndrueshëm me nënsektorët:
Bujqësia Organike e Qëndrueshme dhe Certifikimi: Nxisni praktikat dhe certifikimin e bujqësisë organike për të përmbushur kërkesën në rritje për produkte organike. Përpunimi i ushqimit dhe produktet me vlerë të shtuar: Konsolidoni Shqipërinë si një lider në sektorin evropian të agroushqimit duke përdorur teknologji inovative dhe praktika të qëndrueshme për të rritur vlerën ekonomike dhe kërkesën globale të ushqimeve vendase. Peshkimi dhe Akuakultura e Qëndrueshme: Zhvillimi i praktikave dhe përpunimit të qëndrueshëm të peshkimit dhe akuakulturës për të siguruar një furnizim të qëndrueshëm të ushqimeve të detit me cilësi të lartë. Prodhimi i bimëve aromatike mjekësore, vajrave dhe ekstrakteve: pozicionimi Shqipërinë si një qendër ekselence për produkte medicinale dhe aromatike me cilësi të lartë, të qëndrueshme. Fushat ndërsektoriale të lidhura me: Zhvillimi i kapitalit njerëzor Në zhvillimin e zhvillimit të kapitalit njerëzor në Shqipëri, është thelbësore të njihen ndërvarësitë e kësaj fushe me tre fushat prioritare vertikale të Strategjisë së Specializimit Inteligjent (S3) – bujqësia, energjia dhe turizmi – dhe konkurrueshmëria e përgjithshme e vendit.
Infrastruktura Dixhitale dhe Lidhjet teknologjike: Duke investuar me inteligjencë në këtë sektor, Shqipëria mund të përshpejtojë integrimin e saj me rrjetet dixhitale evropiane, të nxisë një kulturë inovacioni dhe të përmirësojë ndjeshëm shërbimet e sektorit publik dhe privat. Ky zhvillim është thelbësor për krijimin e një ekosistemi digjital të qëndrueshëm që mbështet synimet afatgjata të Shqipërisë për elasticitetin ekonomik, përfshirjen sociale dhe rritjen e transparencës qeveritare. Përparimi i Kërkimit dhe Inovacionit për Rritje Inteligjente.
Duke avancuar Kërkimin dhe Inovacionin, Shqipëria synon të përafrohet më ngushtë me standardet evropiane të kërkimit, të tërheqë talente globale dhe të nxisë sektorë ekonomikë që mund të çojnë në rezultate me vlerë të lartë të shtuar. Ky fokus strategjik është thelbësor jo vetëm për arritjen e përparimit teknologjik, por edhe për të siguruar që vendi të mbetet konkurrues në një ekonomi globale gjithnjë e më të drejtuar nga njohuria./Monitor
