UKRAINË- Kur bashkëshorti i Natalia Kyrkach-Antonenko, Vitalii, u vra në vijën e frontit duke luftuar Rusinë, ajo ishte 13 javë shtatzënë me vajzën e tyre, Vitalina. Megjithë vdekjen e tij, Kyrkach-Antonenko gjeti një kuptim, shpresë dhe qëllim të ri me lindjen e fëmijës së tyre.
“Fëmija im është e gjithë jeta ime tani. Duke u kujdesur për vajzën time, në njëfarë kuptimi, vazhdoj të kujdesem edhe për burrin tim. Ky është vazhdimësia e tij. Vazhdimi ynë,”- thotw ajo.
Çifti kishte planifikuar gjithmonë të kishte një familje të madhe, edhe pasi Vitalii iu bashkua ushtrisë në prag të pushtimit të Putinit në 2022.
Pasi patën një shtatzëni që nuk u zhvillua në ditët e para të luftës – të cilën ajo ia atribuon stresit të pushtimit – Kyrkach-Antonenko dhe burri i saj vendosën të ngrinin spermën e tij. Në interludet e tij të shkurtra larg vijës së frontit, ajo përfundoi duke mbetur shtatzënë me Vitalinën përpara se të arrinin përfundimisht ngrirjen.
Pas vdekjes së tij në nëntor 2022, Kyrkach-Antonenko nuk hezitoi të përdorte spermën e ngrirë të burrit të saj për një fëmijë tjetër.Ajo u trondit kur zbuloi se ligjërisht nuk i lejohej të përdorte spermën pas vdekjes së burrit të saj, pavarësisht se kishte lejen e tij me shkrim. Kjo duhet të ndryshojë së shpejti.
Parlamenti ukrainas miratoi legjislacionin në shkurt për të lejuar dhe financuar përdorimin e spermës së ngrirë të ushtarëve në rast të vdekjes së tyre. Pasi presidenti Volodymyr Zelensky të nënshkruajë ligjin, për herë të parë do të lejojë vejushat e ushtarëve ukrainas të përdorin qelizat riprodhuese të partnerëve të tyre të vdekur, si spermatozoidet ashtu edhe vezët, për të pasur fëmijë.
Ai gjithashtu do t'u mundësojë ushtarëve të plagosur të përdorin qelizat e tyre riprodhuese të ruajtura për të pasur fëmijë kur lëndimet e tyre normalisht do ta bënin të pamundur këtë.
Për më tepër, shteti do të paguajë për të ruajtur këto qeliza të ngrira për tre vjet pas vdekjes së një ushtari ose gruaje, me klauzola që njohin në mënyrë specifike prindin biologjik të vdekur në certifikatën e lindjes së fëmijës. Aktualisht, qeveria do të paguajë për ngrirjen fillestare të qelizave riprodhuese.
“Kriopreservimi ka qenë një çështje urgjente, por e vështirë,”- tha deputetja Olena Shulyak, bashkëautore e projektligjit, në një postim në Telegram.
“Realiteti është se ushtria, jeta dhe planet normale të të cilëve u ndërprenë nga lufta, shpesh nuk kishin kohë të linin pas pasardhësit e tyre,”- tha ajo.
Është një ligj që ka të ngjarë të përfitojë shumë.
Humbjet e Ukrainës në fushën e betejës janë një sekret i ruajtur nga afër, por zyrtarët amerikanë vlerësojnë se rreth 70,000 ushtarë janë vrarë dhe gati dyfishi i këtij numri janë plagosur.
Ky legjislacion mund të ofrojë një rrugë shpëtimi për familjet përtej varrit. Kyrkach-Antonenko planifikon të përdorë spermën e burrit të saj për të pasur të paktën një fëmijë më shumë, një shok për Vitalinën.
"Ai po luftonte për shpresën se ne do të kishim një familje," tha Kyrkach-Antonenko për Vitalii.
Mbrojtja e mundësisë së ushtarëve për të pasur familje ka qenë prej kohësh në mendjen e disa ukrainasve.
Iryna Feskova, një mjeke e fertilitetit në një qendër riprodhuese në Kharkiv "SANA MED", ka ofruar ngrirje dhe ruajtje falas të qelizave të riprodhimit për ushtarët që në muajt e parë të pushtimit rus në shkallë të plotë në 2022.
“Ky është kontributi ynë për fitoren dhe për të ardhmen riprodhuese të Ukrainës”, tha Feskova për CNN.
Lëndimi i mundshëm i organeve riprodhuese të ushtarëve dhe trauma që ndikon në cilësinë e spermës e bëjnë të vlefshëm kriopruajtjen e qelizave riprodhuese, tha ajo për CNN, duke përmendur pretendimet për tredhje.
Feskova tha se interesi për kriopruajtjen midis ushtarëve ka lulëzuar që nga viti 2022. Ajo tha se klinika e saj aktualisht ruan spermë nga dhjetëra ushtarë, ndërsa klinikat e tjera mbajnë qindra mostra.
Ndërsa kriopservimi mund të mos jetë një temë tabu në Ukrainë, sigurisht që është një temë e re, duke pasur parasysh rëndësinë e sapogjetur nga lufta.
Mjekja e fertilitetit Feskova tha se klinikat e saj punojnë për të përhapur ndërgjegjësimin për kriopruajtjen – gjë që funksionon – por shifrat që e kanë marrë atë sugjerojnë se është ende larg nga universaliteti.
Mbështetja për kriopruajtjen duhet të vijë nga shoqëria, tha për CNN një ushtar me shenjën e thirrjes "Iron".
“Duhet të ketë një mesazh inkurajues nga shoqëria se është e nevojshme të bëhet kjo, se është normale,”- tha ai.
“Iron” i vuri në pritje planet e tij dhe të gruas së tij për të pasur një familje kur ai u bashkua pas pushtimit të vitit 2022. Ndërsa i pëlqen ideja e kriopruajtjes, ai i ka kërkuar gruas së tij që të gjejë lumturinë dhe një familje me një burrë tjetër nëse ndodh më e keqja.
"Ne jemi në front jo për veten tonë, por për të ardhmen, për pasardhësit tanë,"- tha ai.
Aktualisht, shumica e klientëve që sheh doktoresha e fertilitetit Feskova janë burra, por ajo pret që gjithnjë e më shumë gra të zgjedhin kriopruajtjen ndërsa lufta zvarritet.
Sipas Qendrës së Personelit të Forcave të Armatosura të Ukrainës, ka pasur një rritje prej 20% të numrit të grave në forcat e armatosura të Ukrainës në rolet ushtarake dhe civile që nga fillimi i luftës me Rusinë në rajonin lindor të Donbasit në vitin 2014.
Meqenëse ushtria ukrainase ka hequr çdo kufizim në emërimin dhe shërbimin e grave ushtarake në të gjitha pozicionet (përfshirë luftimin), gratë janë në rrezik më të madh se kurrë për vdekje dhe lëndime në vijën e frontit.
Mariia, 25 vjeç, një ushtare ukrainase, po shqyrton kriopruajtjen e vezëve të saj tani që ligji po miratohet. Ajo aktualisht është në pushim të lehonisë dhe bashkëshorti i saj po shërben gjithashtu në Forcat e Armatosura.
“Ne jetojmë në një kohë shumë të pasigurt dhe unë dhe bashkëshorti im po mendojmë të kemi një fëmijë të dytë më vonë. Ne duam ta kemi këtë opsion nëse ndodh diçka,"- tha ajo për kriopruajtjen.
“Është një kujtim, një nderim për ata heronj të rënë që mbrojnë vendin. Ata kanë të drejtën dhe dinjitetin të rilindin tek fëmijët e tyre,”- tha ajo.
Burri i Kyrkach-Antonenko, Vitalii, një vullnetar në një njësi lokale të mbrojtjes përpara pushtimit të vitit 2022, i cili u regjistrua në ushtri një javë përpara se Putin të pushtonte, i tha asaj se disi e dinte se nuk do t'i mbijetonte luftës.
“E njihja karakterin e tij, se ai do të shpëtonte njerëzit, s’do të fshihej, ai ishte shumë pozitiv, heroik”, tha ajo për burrin e saj.
Me vajzën e tij Vitalina – dhe ndoshta më shumë fëmijë në të ardhmen – ajo tha: “Në një farë kuptimi, është sikur ai është ende gjallë, jeta e tij vazhdon, ai ka fëmijë, diçka ekziston pas vdekjes së tij. Nuk është sikur një person sapo u zhduk, u varros dhe u harrua.”
Ndërsa ukrainasit luftojnë për jetën e vendit të tyre, lindjet e bëra të mundshme nga ky ligj i ri paralajmërojnë një të ardhme të re: ndonëse e mbushur me trishtim.
"Është gëzim,"- tha Kyrkach-Antonenko, "gëzim përmes prizmit të pikëllimit".
Marrë dhe përshtatur nga CNN
