ITALI- Corriere.it i ka kushtuar një analizë të gjatë kompanisë së rrobave Shein, e cila në vitet e fundit ka njohur një rritje të frikshme, në masë të madhe për shkak të çmimeve të ulëta të produkteve.
Moda e shpejtë do të thotë "modë e shpejtë dhe me kosto të ulët". Por sa e ulët? Kur një bluzë shitet për 3 euro dhe një fustan 7 euro do të thotë se ka një "çmim" që i kalon dikujt tjetër. Le të fillojmë me kostot e prodhimit: në Itali kostoja mesatare për orë në industrinë e tekstilit dhe të prodhimit është 27 euro bruto. Në Bullgari 5.4 euro, Rumani 6.9 në Lituani 9 (Eurostat). Në Kinë dhe Vietnam respektivisht nga 4 në 3 dollarë.
Për të marrë 2 dollarë në ditë në Madagaskar dhe Myanmar (Business-humanrights.org dhe SalaryExpert.com). Pothuajse të gjitha markat e mëdha kanë zhvendosur një pjesë të prodhimit të tyre prej vitesh në këto vende, duke përfshirë ato luksoze, të cilat kujdesen për klientët e pasur. Dhe ne i kemi stigmatizuar vazhdimisht, sepse ata sakrifikuan kompanitë prodhuese vendase vetëm nga lakmia.
Pasi kemi bërë këtë premisë të nevojshme, le të flasim për kompaninë që ka vënë në kontroll 50% të tregut global të modës së shpejtë, e cila quhet Shein.
Rritja e Sheinit
Shein u themelua në vitin 2008 me idenë e sipërmarrësit kinez Chris Xu: filloi me shitjen e bizhuterive online, por në pak vite u bë një nga platformat më të klikuara të modës në botë dhe në vitin 2020 arriti një xhiro prej 10 miliardë dollarë. Në nëntor 2021, kompania kishte vlerën e 30 miliardë dollarëve dhe sot i kalon 60, më shumë se Adidas, H&M dhe Burberry së bashku.
Aplikacioni i tij, që nga maji 2022, ishte më i shkarkuari në Shtetet e Bashkuara, me 27 milionë shkarkime. Shein përdor një sistem algoritmesh dhe analizash të dhënash që zbulon tendencat në zhvillim në kohë reale, duke arritur kështu të prodhojë modele të reja në vetëm dhjetë ditë.
Një ritëm i frikshëm në raport me konkurrentët si Zara, të cilat marrin mesatarisht pesë javë për nxjerrjen e një produkti të ri. Sajti ngarkon deri në 6000 produkte të reja në ditë, dhe në të njëjtën kohë merr ankesa të rregullta për plagjiaturë si nga dizajnerët në zhvillim, ashtu edhe nga shtëpitë e njohura të modës.
Klientët e preferuar: Gjenerata Z
Një popullaritet i mbështetur edhe nga angazhimi i influencuesve dhe personazheve të famshëm që orientojnë segmentin më aktiv të konsumatorëve në platformë, atë të shumë të rinjve, të ashtuquajturit Gjenerata Z. Brezi më i ndjeshëm ndaj çështjeve që lidhen me qëndrueshmërinë mjedisore dhe të drejtat e punëtorëve është edhe klienti më i madh i kësaj marke që nuk ka asgjë transparente: nga struktura e kompanisë deri te origjina e produkteve.
Dhe është e dobishme të dini se përpara se të mbërrijë në gardërobën tuaj, një fustan ose një bluzë kalon nëpër proceset që po rendisim tani. Nga një raport i Bloomberg i vitit 2022, bluzat e pambukut të shitura nga Shein janë me burim nga puna e detyruar e pakicës ujgure të Xinjiang-ut. Ky rajon në Kinën veriperëndimore është një nga prodhuesit më të mëdhenj të pambukut në botë dhe pakica myslimane është persekutuar dhe shtypur në mënyrë skandaloze nga qeveria kineze për vite me radhë.
Shfrytëzimi i punëtorëve
Gazetari anglo-algjerian Imam Amrani arriti të hyjë me një kamerë të fshehtë në dy nga 700 fabrikat në Shein, në provincën kineze të Guangzhou. Punëtorët detyrohen të punojnë me turne 17 orë në ditë, me vetëm një ditë pushim në muaj dhe në kushte higjienike çnjerëzore. Ata duhet të prodhojnë 500 krerë në ditë dhe paga është 4 cent për kokë. Hetimi, i kryer në vitin 2022, u transmetua nga transmetuesi amerikan Channel 4. Përgjigja e Shein erdhi në qershor 2023 me organizimin e një udhëtimi për shtyp për gjashtë influencues në një nga fabrikat e tij. Shfaqet një mjedis modern dhe i pastër, me vende pune të ndara, zona automatizimi dhe relaksi. Ndikuesit vlerësuan kompaninë në postimet e tyre, duke folur për punëtorë të lumtur, punë cilësore dhe etike. Të mbushur me kritika, disa janë tërhequr. Influencuesja Dani DMC e fshiu me shpejtësi videon në të cilën ajo lavdëronte kompaninë nga profili i saj, duke e zëvendësuar me një tjetër që kërkonte falje që nuk ishte informuar siç duhet.
Kostoja mjedisore
Për të bërë një bluzë të vetme prej pambuku duhen mesatarisht 2700 litra ujë. Kjo sepse pambuku është i etur dhe prodhimi intensiv duhet ujitur. Pastaj janë proceset e prodhimit: ngjyrosja, tjerrja dhe çdo fazë tjetër ka nevojë për shumë ujë. Procesi intensiv më pas kërkon plehra kimike dhe herbicide të cilat absorbohen nga toka dhe ndotin mjedisin. Ndërsa ngjyrat azo, të përdorura gjerësisht për shkak se kanë ngjyra të ndritshme dhe të lira, mund të çlirojnë aminat aromatike potencialisht kancerogjene. Për këtë arsye përdorimi i tyre në Evropë është ndaluar që nga viti 2002. Por Shein nuk prodhon në Evropë. Shumë prej produkteve të saj janë sintetike dhe pëlhura me shkëlqim, shpesh rezultat i kimikateve toksike si nonilfenolet dhe ftalatet, dhe kur ato përfundojnë në mjedis, dëmtojnë ekosisteme të tëra. Një raport i Bloomberg theksoi se produktet Shein përmbajnë 95.2% mikroplastikë.
Ndotja e veshur
Një hetim nga CBC Marketplace zbuloi se disa produkte Shein përmbajnë plumb, PFAS dhe ftalate. Një xhaketë për fëmijë e testuar përmbante gati 20 herë sasinë e plumbit që konsiderohet e sigurt nga Health Canada. Greenpeace ka raportuar gjithashtu se disa kimikate të përdorura në produkte tejkalojnë kufijtë ligjorë të BE-së. Dhe lëkura, në kontakt të zgjatur me këto substanca, i thith ato.
Malet e mbetjeve dhe emetimet e CO2
Fondacioni Ellen MacArthur, një nga organet më të mëdha ndërkombëtare që operon në sektorin e ekonomisë rrethore dhe të qëndrueshmërisë, është përpjekur të masë sasinë e veshjeve të hedhura: çdo sekondë një ngarkesë kamioni me pëlhura hidhet në një vendgrumbullim ose digjet. Çdo vit, 92 milion tonë mbetje tekstili gjenerohen në nivel global, nga të cilat vetëm 15% riciklohen . Është fati i natyrshëm i produkteve të modës së shpejtë me çmime të ulëta: cilësi të ulët, qëndrueshmëri të ulët dhe që hidhen shpejt. Sa më i shpejtë të jetë cikli i konsumit, aq më i rëndë është ndikimi mjedisor. Moda, në përgjithësi, është përgjegjëse për 10% të emetimeve globale të karbonit. Dhe i gjithë zinxhiri i furnizimit të modës së shpejtë, nga rritja e lëndëve të para deri te përpunimi, prodhimi, transporti, shitja me pakicë dhe asgjësimi, kërkon energji dhe burime intensive.
Jo gjithçka është Shein
Të jemi të qartë: Shein është vetëm i fundit në listë dhe jo i vetmi përgjegjës për gjithë këtë. Prodhimi masiv nga markat e tjera të njohura të modës së shpejtë si Zara, H&M, Bershka dhe Pull and Bear gjenerojnë gjithashtu sasi të mëdha mbetjesh tekstili. Me kalimin e viteve janë denoncuar kushtet e tmerrshme të punës në fabrikat e këtyre markave dhe pagat e ulëta. Duhet thënë se prej disa vitesh ata kanë futur linja më të qëndrueshme dhe po angazhohen në iniciativa të përgjegjësisë sociale (të paktën në dukje). Fakti mbetet se vetë natyra e modës së shpejtë, me nevojën e saj për të prodhuar shpejt dhe me kosto të ulët, bie ndesh me sfidat etike dhe ekologjike.
Strategjia e BE-së për një industri tekstile më të qëndrueshme
Rritja e modës së shpejtë e shtyu Komisionin Evropian, në mars 2022, të përcaktojë strategji për ta bërë industrinë e tekstilit më të qëndrueshme, duke nxitur përdorimin e pëlhurave që zgjasin më shumë, që mund të riparohen dhe ripërdoren./Zëri
