Kujdestari gjatë natës në Disneyland duhet të flejë gjatë ditës, një vështirësi për këdo, e lëre më kur jetoni në makinën tuaj me dy qen. Zonja Carranza thotë se fiton 20,65 dollarë në orë në park, por verën e kaluar, ajo nuk mund të përballonte qiranë në këtë qytet të Kalifornisë Jugore, ku apartamenti mesatar mund të kushtojë më shumë se 2,000 dollarë në muaj.
Zonja Carranza u përlot ndërsa rrëfente betejat e asaj vere, duke përfshirë edhe daljen fshehurazi për dush në departamentin e kostumeve të Disneyland. Tani ajo ndan një apartament të vogël me të dashurin e saj, i cili gjithashtu punon në park, por ende mezi ia del mbanë.
“Kjo nuk është diçka që dikush duhet ta përjetojë duke punuar me kohë të plotë për një kompani si Disney,” tha ajo për BBC.
Zonja Carranza, si të tjerët që punojnë në park, i detajoi BBC-së vështirësitë financiare që vijnë nga puna në atë që supozohet të jetë "Vendi më i lumtur në tokë". Rreth 10,000 punëtorë të sindikatave në Disneyland, i pari nga 12 parqet e krijuara anembanë globit, po kërcënojnë me grevë për pagat dhe ato që ata thonë se janë praktika hakmarrëse kundër sindikatave.
Qindra punëtorë protestuan jashtë parkut këtë javë, me një sërë kritikash që tregonin grushtin me doreza të Mickey Mouse si shenjë kundërshtimi.
"Mickey do të donte pagë të drejtë," brohoritnin punëtorët jashtë Disneyland pranë portave të parkut.
Ata votuan pothuajse njëzëri për të autorizuar aksionin e grevës të premten, vetëm disa ditë përpara se të rifillojnë negociatat për kontratat e sindikatave për punëtorët. Ndërsa votimi nuk do të thotë se një grevë është e pashmangshme, mund të vendosë punëtorët të veprojnë shpejt nëse negociatat prishen. Autorizimi gjithashtu u jep sindikatave levë pasi bisedimet me menaxhmentin e Disney vazhdojnë përsëri javën e ardhshme.
Kontrata për anëtarët e kastit në Disneyland skadoi më 16 qershor dhe negociatat aktuale përfshijnë një koalicion sindikatash që përfaqësojnë gati 10,000 punonjës në park, i cili përfshin të gjithë, nga ata që punojnë si personazhe dhe operojnë udhëtime deri te punëtorët e shitjeve, restoranteve dhe portierëve.
Zyrtarët e sindikatës thonë se rreth një në 10 anëtarë të kastit të Disneyland kanë qenë të pastrehë gjatë punës në park. Një sondazh i punonjësve tregoi se 73% thonë se nuk bëjnë mjaftueshëm për të mbuluar shpenzimet bazë çdo muaj dhe rreth një e treta thanë se kanë përjetuar pasiguri strehimi gjatë vitit të kaluar.
"Ne jemi ata që bëjmë magjinë," thotë L Slaughter, një mikpritëse në pjesën me temë Toontown të parkut.
"Ne kemi nevojë që Disney të na paguajë një pagë të jetueshme."
Zonja Slaughter kaloi dy vjet duke jetuar në makinën e saj ndërsa punonte në park. Ajo tani ka një apartament të vogël rreth një orë me makinë nga Disneyland. Ajo kaloi shumë kohë duke u përpjekur të gjente një vend të sigurt parkimi për të fjetur, thotë ajo, duke shtuar se stafi nuk lejohet të flejë në parkingjet e Disneyland.
“Qiraja ime sapo u rrit 200 dollarë dhe nuk do të mund të bëj më qira”, thotë ajo.
Zonja Slaughter fiton 19,90 dollarë në orë, falë mandatit të pagës minimale të miratuar nga votuesit e qytetit në 2018. Disney luftoi pa sukses rritjen e pagave, por punëtorët thonë se ende nuk është e mjaftueshme për të mbijetuar në Kaliforninë Jugore.
Një kalkulator i pagave të jetesës i ndërtuar nga Instituti i Teknologjisë i Massachusetts, ose MIT, thotë se një person beqar pa fëmijë do të duhet të paguhet 30,48 dollarë në orë për të përballuar të jetojë pranë Disneyland në Orange County, i cili është rreth 30 milje në juglindje të Los Anxhelosit.
Punëtorët që folën me BBC-në thanë se i kanë mbajtur punët e tyre në park sepse e duan markën Disney dhe ata mbështeten në përfitimet bujare të kujdesit shëndetësor dhe bankën ushqimore të operuar nga sindikatat, të cilat disa punëtorë e përshkruan si një hir kursimi.
Disney thotë se është e përkushtuar ndaj negociatave me "anëtarët e saj", termi i kompanisë për punonjësit që luajnë princesha dhe piratët, si dhe kuzhinierët ose portierët që mirëmbajnë parkun.
"Ne respektojmë dhe vlerësojmë anëtarët tanë të kastit dhe njohim rolin e rëndësishëm që ata luajnë në krijimin e lumturisë për mysafirët tanë," tha Disney në një deklaratë, duke shtuar se bisedimet me sindikatat që përfaqësojnë punëtorët e saj do të rifillojnë më 22 korrik dhe ata janë të përkushtuar për të arritur një marrëveshje që fokusohet në atë që ka më shumë rëndësi për anëtarët tanë aktualë të kastit, na ndihmon të tërheqim kastë të rinj dhe pozicionon Disneyland Resort për rritje dhe krijimin e më shumë vendeve të punës".
Greva e fundit e Disneyland ishte në vitin 1984 dhe zgjati 22 ditë. Zonja Carranza përshkroi punën që bën çdo natë në park, pastrimin, lustrimin, riparimin e dyshemeve dhe ndonjëherë instalimin e qilimave. Ajo tha se verën e kaluar të jetuarit në makinën e saj ishte pika më e ulët në jetën e saj dhe ajo u është mirënjohëse qenve të saj që e mbajtën gjallë.
"Unë e di se ata janë arsyeja pse jam ende këtu," tha ajo.
"Ka pasur raste kur pyesja se çfarë po bëja këtu dhe se si do të ringrihesha sërish."
Por edhe me apartamentin e vogël në studio që ka tani zonja Carranza, ajo thotë se është ende duke jetuar nga pagesa në pagë dhe ndonjëherë mund të përballojë vetëm të hajë oriz ose petë. Megjithëse kërkesat e punëtorëve janë ekonomike, votimi për grevë u thirr në përgjigje të ankesave se punëtorët ishin disiplinuar për veshjen e distinktivëve Mickey dhe shpërndarjen e informacionit të sindikatave në park.
Në qershor, sindikatat ngritën akuza për praktikë të padrejtë të punës në Bordin Kombëtar të Marrëdhënieve të Punës kundër Disney për "disiplinë të paligjshme, frikësim dhe mbikëqyrje të anëtarëve të sindikatave që ushtrojnë të drejtën e tyre për të veshur butonat e sindikatës në punë".
Colleen Palmer, një nga negociatorët nga Local UFCW 324, ka punuar në Disneyland për gati 37 vjet dhe fiton pothuajse 24 dollarë në orë si "zonjë e mallrave". Ajo thotë se mbante distinktivin e saj të sindikatës për më pak se gjysmë ore përpara se menaxhmenti t'i thoshte ta hiqte.
Palmer thotë se punëtorët janë përgjegjës për përvojën që klientët gëzojnë në Disneyland dhe se besnikëria dhe përvoja e saj duhet të shpërblehen. Ajo tha se punëtorët besojnë se hendeku i pagave midis punëtorëve dhe drejtuesve të kompanisë është i egër: kompensimi i CEO të Disney Bob Iger ishte 31.6 milionë dollarë në 2023, qindra herë më shumë se shuma që fitojnë anëtarët e kastit të Disneyland.
“Më bën të pyes veten, pse nuk dëshiron të më njohësh? Sepse unë po të bëj ato para, që të mund ta blesh atë ekip sportiv tani,” tha ajo, duke iu referuar lajmeve se zoti Iger dhe gruaja e tij kishin marrë përsipër ekipin e futbollit të femrave në LA, Angel City Football Club.
Pabarazia midis pagës dhe menaxhimit të punëtorëve ka nxitur trazirat e punës në Shtetet e Bashkuara. Sipas Institutit të Politikave Ekonomike me prirje të majtë, kompensimi i CEO-ve u rrit me 1,460 përqind midis 1978 dhe 2021. Disneyland është një vend pune unik. Shumë e konsiderojnë atë një karrierë, jo një punë, dhe punëtorët shpesh janë gjithashtu fansa të markës Disney, disa e quajnë atë kulti i Disney.
Punëtorët marrin përfitime si hyrje falas në parqet e Disney për familjen dhe miqtë e tyre. Por ata gjithashtu thonë se Disney nuk është fleksibël kur ata kanë një krizë familjare ose sëmuren. Shumë prej tyre kanë punë të dyta dhe të treta, të cilat oraret e paparashikueshme të Disneyland-it e bëjnë sfiduese për t'i bërë ballë.
Për studentët dhe pensionistët që punojnë me kohë të pjesshme, mund të jetë një punë e ëndrrave, por nuk siguron më një pagë jetese për njerëzit në dhe përreth Anaheim, një qytet i pasur, punëdhënësi më i madh i të cilit është Disney, thonë punëtorët.
"Pa ne, Disney do të ishte si kudo tjetër," thotë Morgan, i cili jetoi në motele rreth Disneyland për katër vjet me fëmijët e tij dhe donte të identifikohej vetëm me emrin e tij të dytë.
Prishja e martesës së Morganit bëri që ai të humbiste strehimin dhe motelet e lira ishin gjithçka që ai mund të përballonte me pagat e tij në Disney. Kur fëmijët e tij ishin me nënën e tyre, ai shpesh flinte jashtë dhe fshihej në hije për të shmangur policinë ose vjedhjen.
Ai tani ka një punë të dytë me kohë të plotë si rekrutues, të cilën mund ta bëjë nga shtëpia dhe një apartament që mund ta përballojë me të ardhurat e kombinuara. Megjithatë, ai krenohet me punën e tij duke shitur mallra Disney dhe thotë se çdo anëtar i kastit e merr seriozisht punën.
"Nuk është animatronics, jemi ne. Të paktën na respektoni aq sa për të na paguar një pagë të mirë.”/Përkthyer dhe përshtatur nga BBC-ZËRI
