JAPONI- Shkurtin e kaluar, tërmeti i Turqisë me magnitudë 7.8 vrau më shumë se 59,000 njerëz. Tërmeti me magnitudë 7.6 që goditi Japoninë perëndimore të hënën vrau vetëm 55 persona.
Pse një komb përjetoi vetëm 0.1% të vdekjeve të tjetrit?
Në shumë mënyra, vendet janë të ngjashme. Të dy kanë zona të shumta aktive dhe një histori katastrofe. Të dy kanë histori të traumave gjeologjike të mëdha dhe të përsëritura.
Por një krahasim tregon se përvojat e tyre janë shumë të ndryshme. Sfida kthjelluese për pjesën tjetër të botës është se si të jemi më shumë si Japonia dhe më pak si Turqia. Ndërsa nuk ka asnjë mënyrë për të parandaluar një tërmet që të ndodhë, ajo që mund të parandalohet, ose të paktën kufizohet, është shkalla e fatkeqësisë së shkaktuar nga këto lëkundje të pashmangshme.
Madhësia:
Të dy tërmetet ishin të mëdha. Dhe numerikisht, 7.6 nuk duket shumë më pak se 7.8. Por tërmetet maten në mënyrë logaritmike. Një tërmet me magnitudë 7.8 është 1.5 herë më i madh se një tërmet me magnitudë 7.6 dhe 2 herë më i fortë, sipas Shërbimit Gjeologjik të SHBA. Është forca, ose çlirimi i energjisë, që rrëzon ndërtesat. Në Turqi, pasoi një pasgoditje e fuqishme me magnitudë 7.5 ballë, duke shkatërruar ndërtesa që tashmë ishin bërë të paqëndrueshme.
Megjithatë, Japonia ka përjetuar tërmete të mëparshme që janë shumë më të mëdha se ato të Turqisë, dhe gjithashtu ka performuar shumë më mirë. Tërmeti i madh i vitit 2011, për shembull, kishte një magnitudë 9.1 ballë. Ai tërmet mori rreth 15,000 jetë, shumë më pak se ai i Turqisë. Dhe shumica e njerëzve u vranë nga një cunami i fuqishëm.
Gjeografia:
Japonia, me 125 milionë banorë, ka një popullsi shumë më të madhe se Turqia, me 85 milionë banorë. Por tërmeti i së hënës goditi një gadishull, i rrethuar me ujë nga njëra anë. Gadishulli Noto i Japonisë është i njohur për peizazhet e tij rurale, peizazhet bregdetare, tregjet e mëngjesit dhe llaqet e shkëlqyera tradicionale.
Tërmeti i Turqisë goditi një rajon pa dalje në det dhe të populluar në kufirin e saj me Sirinë. Më e goditura ishte qyteti i Gaziantepit, ku miliona refugjatë të luftës civile të Sirisë kishin kërkuar strehim nga lufta civile e atij vendi.
Konflikti politik:
Ndryshe nga Japonia, përpjekjet globale të shpëtimit të Turqisë u përballën me sfida të thella. Kjo vonoi ndihmën për të lënduarit, të sëmurët dhe ata që po vdisnin.
Qyteti turk i Gaziantepit ishte "një rajon fjalë për fjalë në vijën e parë të përgjigjes humanitare", sipas Erol Yayboke, ish-drejtor i Projektit mbi Brishtësinë dhe Lëvizshmërinë në Qendrën kryesore për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare.
Për t'i bërë gjërat më keq, shumë nga grupet ndërkombëtare të ndihmës që do të kishin ndihmuar ishin tashmë në Gaziantep, kështu që pësuan dëmet e tyre të rënda, shkroi ai. Menjëherë pas tërmetit, i vetmi vendkalim i miratuar nga Kombet e Bashkuara për të sjellë ndihma ndërkombëtare në Sirinë veriperëndimore, për një kohë nuk funksionoi për shkak të dëmtimeve në zonë.
Marrja e ndihmës për rajonin u ndërlikua më tej nga lufta civile në Siri, ndarja e territorit në rajon dhe dhe marrëdhëniet e ashpra midis Presidentit Bashar al-Assad dhe shumë vendeve perëndimore, sipas New York Times.
Në të kundërt, Japonia është një model i stabilitetit ekonomik dhe social, sipas Forumit Ekonomik Botëror. E njëjta natyrë kolektive që e ndihmoi atë të përballonte me sukses pandeminë COVID-19, me pushime të kufizuara nga puna dhe norma të larta punësimi, e ndihmon atë t'i përgjigjet menjëherë dhe në mënyrë efektive tërmeteve. Të martën, vetëm një ditë pas katastrofës, Japonia organizoi dhe dërgoi 10,000 nga forcat e saj ushtarake për të ndihmuar në përpjekjet e shpëtimit dhe ndihmës.
Gatishmëria:
Por ndryshimi kryesor është gatishmëria. Tërmetet nuk vrasin, ndërtesat e këqija bëjnë. Japonia e ka bërë sigurinë sizmike një prioritet kombëtar, duke krijuar një kod ndërtimi sizmik që konsiderohet më i rrepti në botë.
Mediat japoneze tregojnë një seri rrëshqitjesh të mëdha dheu, rrugë bregdetare të shembura, pemë të rrëzuara dhe një mur detar mbrojtës të rënë. Foto të tjera tregojnë rrugë të rrafshuara të përmbytura dhe dhjetëra varka të përmbysura. Ndërtesat u shembën. Por shumë nga vdekjet duket se janë shkaktuar nga zjarri, jo nga rrëzimi i strukturave. Rreth 24 të vdekur u raportuan në qytetin Wajima, ku një zjarr i madh shpërtheu në një treg të njohur për turistët. Më shumë se 100 shtëpi morën zjarr pas tërmetit.
Valët ishin të mëdha, por për të paralajmëruar banorët për rrezikun e cunamit. "Vrapo!", shkruhej në ekranet e televizionit japonez duke këshilluar banorët në zona të veçanta të bregdetit që të evakuohen menjëherë. Për njerëzit në trenat me shpejtësi të lartë, shërbimi u pezullua në mënyrë të sigurt.
Japonia i ka mësuar mësimet e saj në mënyrën e vështirë. Në vitin 1923, qyteti i Tokios u shkatërrua nga një tërmet 7.9 ballë, duke vrarë 105,000 njerëz. Brenda një viti, qeveria japoneze kishte filluar tashmë krijimin e kodit të saj të parë të ndërtimit për ndërtime rezistente ndaj tërmeteve, duke shënuar agimin e dizajnit strukturor sizmik në botë.
Gjatë tërmetit të vitit 2011, dëmi në Tokio të mbushur me njerëz ishte i kufizuar, kullat e larta u lëkundën në mënyrë alarmante për disa minuta, por nuk u rrëzuan.
Japonia përjeton kaq shumë tërmete sa janë zhvilluar tre metoda specifike të stabilizimit të ndërtesave, të cilat janë të integruara në kodet e ndërtimit të vendit dhe zbatohen rreptësisht. Në minimum, trarët, shtyllat dhe muret duhet të jenë me trashësi minimale për të përballuar lëkundjet. Ndërtesat më të larta përdorin amortizues për të thithur energji. Ndërtesat më të larta janë të izoluara nga toka me shtresa plumbi, çeliku dhe gome.
Kombet e tjera e kanë vënë re. Kili, i cili përjetoi tërmetin më të fuqishëm të regjistruar ndonjëherë nga USGS, tërmeti Valdivia me magnitudë 9.5 të vitit 1960, ka bërë gjithashtu investime të konsiderueshme në projektimin sizmik dhe rregullimin e kodeve strikte të ndërtimit. Tërmetet e fundit në Kili kanë shkaktuar pak vdekje.
Në të kundërt, shumë nga viktimat e Turqisë ndodhën në strukturat e ndërtuara me materiale nën standarten. Qeveria ka ofruar "amnisti ndërtimi" periodike, përjashtime ligjore për pagesën e një tarife, për strukturat e ndërtuara pa certifikatat e kërkuara të sigurisë, raportoi gjithashtu BBC.
Në tërmetin e ardhshëm të Turqisë, gjeologu turk Naci Gorur i tha New York Times vitin e kaluar, ndërtesat e shembura mund të lënë dhjetëra mijëra njerëz të varrosur nën rrënoja dhe të bllokojnë rrugët e ngushta të qytetit, duke penguar punën e shpëtimit dhe dërgimin e ndihmave./ZËRI
