IZRAEL- SHBA-të kanë marrë informacione të reja që sugjerojnë se Izraeli po bën përgatitje për të sulmuar objektet bërthamore iraniane, edhe pse administrata Trump ka qenë duke ndjekur një marrëveshje diplomatike me Teheranin, thanë për CNN shumë zyrtarë amerikanë të njohur me informacionet e fundit.
Një sulm i tillë do të ishte një ndarje e turpshme me Presidentin Donald Trump, thanë zyrtarët amerikanë. Ai gjithashtu mund të rrezikojë të shkaktojë një konflikt më të gjerë rajonal në Lindjen e Mesme - diçka që SHBA-të janë përpjekur ta shmangin që kur lufta në Gaza nxiti tensionet që filluan në vitin 2023.
Zyrtarët paralajmërojnë se nuk është e qartë nëse udhëheqësit izraelitë kanë marrë një vendim përfundimtar dhe se në fakt, ka mosmarrëveshje të thella brenda qeverisë amerikane në lidhje me gjasat që Izraeli të veprojë në fund të fundit. Nëse dhe si do të sulmojë Izraeli, ka të ngjarë të varet nga ajo që mendon ai për negociatat e SHBA-së me Teheranin mbi programin e tij bërthamor.
Por “mundësia e një sulmi izraelit ndaj një objekti bërthamor iranian është rritur ndjeshëm në muajt e fundit”, tha një person tjetër i njohur me inteligjencën amerikane për këtë çështje. “Dhe perspektiva e një marrëveshjeje SHBA-Iran të negociuar nga Trump që nuk heq të gjithë uraniumin e Iranit e bën më të mundshme mundësinë e një sulmi.”
Shqetësimet në rritje rrjedhin jo vetëm nga mesazhet publike dhe private nga zyrtarë të lartë izraelitë se po shqyrtohet një veprim i tillë, por edhe nga komunikimet e përgjuara izraelite dhe vëzhgimet e lëvizjeve ushtarake izraelite që mund të sugjerojnë një sulm të afërt, thanë burime të shumta të njohura me inteligjencën.
Ndër përgatitjet ushtarake që SHBA-të kanë vëzhguar janë lëvizja e municioneve ajrore dhe përfundimi i një stërvitjeje ajrore, thanë dy nga burimet.
Por të njëjtët tregues mund të jenë thjesht Izraeli që përpiqet t’i bëjë presion Iranit që të braktisë parimet kryesore të programit të tij bërthamor, duke sinjalizuar pasojat nëse nuk e bën këtë - duke nënvizuar kompleksitetet gjithnjë në ndryshim me të cilat po përballet Shtëpia e Bardhë.
CNN i ka kërkuar koment Këshillit të Sigurisë Kombëtare dhe zyrës së kryeministrit izraelit. Ambasada izraelite në Uashington nuk ka komentuar.
Trump ka kërcënuar publikisht me veprime ushtarake kundër Iranit nëse përpjekjet e administratës së tij për të negociuar një marrëveshje të re bërthamore për të kufizuar ose eliminuar programin bërthamor të Teheranit dështojnë. Por Trump vendosi gjithashtu një kufi për kohëzgjatjen e angazhimit të SHBA-së në përpjekjet diplomatike.
Në një letër drejtuar Udhëheqësit Suprem të Iranit, Ajatollah Ali Khamenei, në mesin e marsit, Trump vendosi një afat prej 60 ditësh që këto përpjekje të kishin sukses, sipas një burimi të njohur me komunikimin. Tani kanë kaluar më shumë se 60 ditë që kur u dorëzua ajo letër dhe 38 ditë që kur filloi raundi i parë i bisedimeve.
Një diplomat i lartë perëndimor që u takua me presidentin në fillim të këtij muaji tha se Trump njoftoi se SHBA-të do t'u jepnin këtyre negociatave vetëm disa javë kohë për të pasur sukses përpara se të drejtoheshin në sulme ushtarake. Por për momentin, politika e Shtëpisë së Bardhë është ajo e diplomacisë.
Kjo e ka vendosur Izraelin “midis një vendi të vështirë”, tha Jonathan Panikoff, një ish-zyrtar i lartë i inteligjencës i specializuar në rajon. Kryeministri Benjamin Netanyahu është nën presion si për të shmangur një marrëveshje SHBA-Iran që Izraeli nuk e sheh si të kënaqshme, ashtu edhe për të mos e armiqësuar Trumpin - i cili tashmë është prishur me kryeministrin izraelit për çështje kyçe të sigurisë në rajon.
“Në fund të fundit, vendimmarrja izraelite do të bazohet në përcaktimet dhe veprimet e politikave të SHBA-së, dhe në marrëveshjet që Presidenti Trump arrin ose nuk arrin me Iranin”, tha Panikoff, i cili shtoi se nuk besonte se Netanyahu do të ishte i gatshëm të rrezikonte prishjen e plotë të marrëdhënies me SHBA-në duke nisur një sulm pa të paktën miratimin e heshtur të SHBA-së.
Irani në gjendjen më të dobët në dekada
Irani është në pozicionin e tij më të dobët ushtarak në dekada, pasi Izraeli bombardoi objektet e tij të prodhimit të raketave dhe mbrojtjen ajrore në tetor, të kombinuara me një ekonomi të dobësuar nga sanksionet dhe shkatërrimin nga Izraeli të aleatëve të tij më të fuqishëm rajonalë. Zyrtarët amerikanë thonë se Izraeli sheh një dritare mundësish.
SHBA-të po shtojnë mbledhjen e të dhënave të inteligjencës për t'u përgatitur për të ndihmuar nëse udhëheqësit izraelitë vendosin të sulmojnë, tha një zyrtar i lartë amerikan për CNN. Por një burim i njohur me mendimin e administratës Trump i tha CNN se SHBA-të nuk kanë gjasa ta ndihmojnë Izraelin të kryejë sulme ndaj centraleve bërthamore iraniane në këtë moment, përveç ndonjë provokimi të madh nga Teherani.
Izraeli nuk ka kapacitet për të shkatërruar programin bërthamor të Iranit pa ndihmën amerikane, duke përfshirë furnizimin me karburant në ajër dhe bombat e nevojshme për të depërtuar në objektet thellë nën tokë, një nevojë që reflektohet edhe në raportet e mëparshme të inteligjencës amerikane, sipas një burimi të njohur me çështjen.
Një burim izraelit i tha CNN se Izraeli do të ishte i përgatitur të kryente veprime ushtarake vetë nëse SHBA-të do të negocionin atë që ky burim e përshkroi si një “marrëveshje të keqe” me Iranin që Izraeli nuk mund ta pranojë.
«Mendoj se ka më shumë të ngjarë që ata të sulmojnë për të provuar ta prishin marrëveshjen nëse mendojnë se Trump do të pranojë një ‘marrëveshje të keqe’», tha personi tjetër i njohur me inteligjencën amerikane. «Izraelitët nuk kanë hezituar të na e sinjalizojnë këtë... si publikisht ashtu edhe privatisht».
Një vlerësim i inteligjencës amerikane nga shkurti sugjeroi se Izraeli mund të përdorë avionë ushtarakë ose raketa me rreze të gjatë veprimi për të përfituar nga aftësitë e degraduara të mbrojtjes ajrore të Iranit, raportoi më parë CNN.
Por i njëjti vlerësim përshkroi gjithashtu se si sulme të tilla do ta pengonin vetëm minimalisht programin bërthamor iranian dhe nuk do të ishin një kurë për të gjitha problemet.
“Është një sfidë e vërtetë për Netanyahun”, tha Panikoff.
Për momentin, bisedimet e SHBA-së me Iranin kanë ngecur në një kërkesë që Teherani të mos pasurojë uranium, një proces që mund të mundësojë armatimin, por që është gjithashtu i nevojshëm për të prodhuar energji bërthamore për qëllime civile.
I dërguari special Steve Witkoff, i cili kryeson delegacionin amerikan, i tha ABC News gjatë fundjavës se Uashingtoni “nuk mund të lejojë as 1% të kapacitetit të pasurimit” sipas një marrëveshjeje. “Ne u kemi paraqitur iranianëve një propozim që mendojmë se adreson disa nga këto pa i respektuar ata”, tha ai.
Khamenei tha të martën se nuk pret që negociatat me Shtetet e Bashkuara mbi programin bërthamor të Teheranit “të arrijnë në një përfundim”, duke e quajtur kërkesën e SHBA-së që Irani të mos pasurojë uranium një “gabim të madh”. Irani këmbëngul se ka të drejtë të pasurohet sipas Traktatit të Kombeve të Bashkuara për Mospërhapjen Bërthamore dhe thotë se nuk do të heqë dorë nga kjo e drejtë në asnjë rrethanë.
Një raund tjetër bisedimesh mund të zhvillohet në Evropë këtë javë, sipas Witkoff. Si SHBA-ja ashtu edhe Irani kanë paraqitur propozime, por pas më shumë se një muaji bisedimesh të lehtësuara nga Omani, nuk ka ende një propozim aktual nga SHBA-ja me miratimin e Trump, thanë burimet.
Agjencitë e inteligjencës amerikane lëshuan paralajmërime në shkurt se Izraeli ka të ngjarë të përpiqet të godasë objektet kyçe për programin bërthamor të Iranit këtë vit, raportoi më parë CNN.
Një zyrtar amerikan vuri në dukje se “qëndrimi i Izraelit ka qenë vazhdimisht se opsioni ushtarak është i vetmi opsion për të ndaluar programin bërthamor ushtarak të Iranit”
Përkthyer dhe përshtatur nga CNN
